Jaka jest przyszłość kopalni bursztynu w naszym regionie, gdzie jest go najwięcej i czy wydobycie się opłaci? O tym dyskutowali naukowcy w czasie konferencji w Chełmie. W Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Chełmie odbył się dwudniowy zjazd naukowców. Powodem zjazdu jest konferencja naukowa dotycząca złóż bursztynu na terenie naszego województwa. Uczeni dyskutują nad zasobnością złóż, kwestiami prawnymi związanymi z wydobyciem surowca i metodami, którymi można to wieków wiadomo, że w Polsce jest bursztyn, jednak zwykle kojarzono jego występowanie z Bałtykiem. Tymczasem 200 lat temu bursztynowe złoża odkryto także na W naszym województwie bursztyn występuje w takiej pozycji genetycznej jak w złożach pierwotnych, zapisując czas tworzenia się kopaliny - wyjaśnia dr Lucjan Gazda z Politechniki Lubelskiej. Badania złóż w naszym regionie rozpoczęły się dopiero w latach 60. Wówczas rozpoznanie nie było zbyt dokładne. Sama dokumentacja powstała w latach 90. ubiegłego rysuje się przyszłość kopalni bursztynu w naszym regionie? - Lubelski bursztyn wymaga wykonania znacznej ilości badań nawet o charakterze podstawowym, żeby była pewność ekonomicznej racjonalności jego wydobycia - wyjaśnia dr O tym, że w naszym województwie są bogate złoża bursztynu, wiedziałam w latach 90., kiedy rysowałam pierwszą mapę paleogeograficzną. Tu jest szansa znalezienia dużych złóż bursztynu - mówi prof. dr hab. Barbara Kosmowska-Ceranowicz z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. - Pewne jest, że bursztyn, który się znajduje w woj. lubelskim, to sukcynit, to jest ten najlepszy złoże znajduje się na Górce Lubartowskiej i w okolicach Parczewa. Jednak przedsiębiorcy są sceptyczni. Dlaczego? Przede wszystkim brakuje dokładnych badań złoża. Nie ma pewności co do głębokości występowania pokładów. - Do tej pory wykonano badania złoża znajdującego się między Niedźwiadą a Ostrów-kiem - wyjaśniali przedstawiciele firmy geologicznej Polgeol SA. - Wynika z nich, że złoże znajduje się na głębokości ok. 11 m. Na głębokości 2 m znajdują się wody inwestorów to właśnie może być przyczyną znacznego podniesienia kosztów wydobycia. Do tego dochodzi dość spore zagęszczenie działek prywatnych i brak dokładnego udokumentowania złóż. Eksperci nie chcą określać metod, którymi bursztyn mógłby być wydobyty, ale podkreślają, że możliwości jest kilka. Sprzyjającym czynnikiem jest za to cena kopaliny, która sięga nawet 10 tysięcy złotych za kilogram Sobczuk-WójciszynPolecane ofertyMateriały promocyjne partnera

Na Podlasiu jest centrum Europy. Suchowola to miejscowość położona niedaleko Białegostoku. Według wyliczeń to tu znajduje się środek Europy, co poświadcza stojący tam pomnik. Oparte jest to oczywiście na założeniu konkretnych granic między Europą a Azją. Konkretnie obliczeń, które wskazały Suchowolę jako geograficzny 24 marca 2020 Bursztyn jest w Polsce jednoznacznie kojarzony z Morzem Bałtyckim. Bałtycka plaża, Kurpie oraz Bursztynowy Szlak to miejsca, w których prawdopodobieństwo znalezienia bursztynu jest największe. Nie jest to jednak tak proste, jak mogłoby się wydawać. Wymaga bardzo dużej cierpliwości, ale jest też bardzo emocjonujące. Plażowicze często szukają go w wodorostach i zimnych falach. Pora roku odgrywa kluczową rolę w poszukiwaniach bursztynu. Najlepiej szukać go w okresie wiosennym i jesiennym, bo właśnie wtedy na morzu występuje najwięcej sztormów, które są ku temu dobrą okazją. Dzięki temu lekki, mały bursztyn ma szansę wypłynąć na powierzchnię. Przeszukiwanie samej plaży nie da imponujących efektów. Najlepiej szukać w skupiskach patyków, wodorostów oraz innej roślinności. To właśnie tam mogą być zaplątane te cenne kamienie. Pora dnia również jest istotna. Najlepiej na poszukiwania wybrać się wczesnym rankiem, bo wtedy występują największe szanse na jego znalezienie. Gdańsk jest miejscem, w którym znajdziemy największe ilości bursztynu. Nie bez powodu jest nazywany stolicą bursztynu. Nie oznacza to jednak, że każda plaża jest w nie obfita. Do najczęściej wymienianych zalicza się: Wyspa Sobieszewska, Mikoszewo, Ustka, Stegna, w której mieści się Muzeum Bursztynu, a także w Jantar. Plaże w Darłowie są dobrym miejscem do poszukiwań bryłek leczniczego bursztynu, po które dawniej przybywali arabscy i rzymscy kupcy. W Polsce najczęściej przyjmuje się, że bursztyn znajduje się tylko w obrębie wybrzeża. Warto jednak udać się na poszukiwania nieco dalej, ponieważ jest duże prawdopodobieństwo znalezienia go na terenach znacznie oddalonych od Morza Bałtyckiego. Więcej na temat bursztynu znajdziecie tu: Homik8 Michal Kosior / Public domain Gdzie znaleźć bursztyn, jak go szukać, czym jest poławianie bursztynu. Bursztyn bałtycki jak sama nazwa wskazuje możemy znaleźć na plażach Morza Bałtyckiego. Jeżeli chcesz wybrać się na poszukiwania bursztynu musisz mieć sprawdzone miejsca a także na wielkość naszych zbiorów ma kilka innych czynników. Jednym z nich są warunki atmosferyczne. Najbardziej pożądanym czasem na poszukiwanie bursztynu jest okres wiosennych i jesiennych deszczy i sztormów. Gwałtowne fale wyrzucają na brzeg nie tylko wodorosty i drobne skorupiaki, ale również bursztyny. Również miejsca, w których żerują mewy są doskonałym miejscem do zbiorów. To właśnie tam istnieje największa szansa na to, że wśród potencjalnego pożywienia dla ptactwa znajdziemy również amber. Przyjmuje się, że najlepszym okresem dla poławiaczy jest czas od końca listopada do początku kwietnia. Równie ważny jest wiatr. Tylko skandynawski wiatr nie wystarczy. Jeśli wieje z północnego wschodu, od Obwodu Kaliningradzkiego, to bursztyn ma szansę wypłynąć głównie wtedy, gdy wcześniej wiał wiatr z południa. Zmienne fale ułatwiają wyszarpnięcie się żywicy spod wodorostów i warstw odpadów. Liczy się również temperatura. Kra lodowa skupia w sobie cząsteczki wody, co sprawia, że woda staje się bardziej zasolona, a to nieco zwiększa prawdopodobieństwo wypłynięcia lekkiego bursztynu na powierzchnię. Trzeba mieć dużo szczęścia i dobry wzrok, żeby znaleźć bursztyny, wszystko oczywiście zależy od ich wielkości, jednak każdy nawet najmniejszy ucieszy znalazcę.

Chcesz nad morzem znaleźć bursztyn? Bałtyk bywa hojny. Trzeba jednak wiedzieć, gdzie po sztormie szukać cennych bryłek żywicy sprzed milionów lat. Piotr Majchrzak z Kołobrzegu podpowiada

Emilia Sukertowa-Biedrowina, „Bursztyn na ziemi mazursko-warmińskiej”, Głos Olsztyński 1961, nr 78,310 Na łamach „Głosu Olsztyńskiego” nr 65/2910 ukazała się wiadomość pt. „Dzieci z Piasutna odkrywają bursztyn”. Pragnę tu zaznaczyć, że nie jest to przypadek odosobniony: na obszarach województwa olsztyńskiego oraz sąsiednich powiatów „mazurskich”: ełckiego, gołdapskiego i oleckiego, a w szczególności na Kurpiach, wydobywano bursztyn z dawien dawna nazywany „złotem północy” w znacznych ilościach, powstały tam nawet przemysł i sztuka burszyniarska, o czym obszernie pisał Adam Chętnik, założyciel muzeum regionalnego kurpiowskiego w Nowogrodzie nad Narwią. Na Mazurach przez całe pokolenie sznur „korali” bursztynowych był ozdobą kobiet i dziewcząt, a wedle starej piosenki mazurskiego poety ludowego, Samuela Bieżunia z Reszek w pow. ostródzkim, młody Mazur w niedzielę nosił „u koszuli bursztyn biały”. Możliwe zatem, że podobnie jak na Kurpiach rozwinął się przemysł bursztyniarski również na Mazurach. Geolog wschodnio-pruski Julius Schumann podaje, że w 1641 r. w okolicy Braniewa wydobywano tak dużo bursztynu, że kupcy płacili rocznie 400 dukatów czynszu dzierżawczego. Europejskiej sławy przyrodnik, Jerzy Andrzej Helwing, zwany przez współczesnych „pruskim Pliniuszem”, który urodził się, pracował i zmarł w Węgorzewie (1666-1748), w dziele cieszącym się wielką popularnością, wydrukowanym w 1717 roku, pt. Lithographia Angerburgica, wspominał, że fale Jeziora Węgorzewskiego wyrzucały w okolicy Sztynortu duże ilości bursztynu. W okolicy wsi Kal, po burzy, kawałki bursztynu pływały między sitowiem. W XVII wieku wydobywano w znacznej ilości złocisty „klejnot północy” we wsiach powiatu węgorzewskiego: Róg, Pieczarki, Rydzówka, Sołtmany, Żabinki. Helwing posiadł wspaniałą kolekcję bursztynów (w swoim muzeum w Węgorzewie), którą podziwiali uczeni i królowie, a Stanisław Leszczyński częściowo nabył ją w czasie swego pobytu w tym mieście. W Kanigowie pod Nidzicą wydobywano „jantar” około 1660 roku, a w Bartoszycach w roku 1666 wytrysło źródło, które wraz z wodą wyrzucało takie ilości bursztynu, że właściciele owej posesji dorobili się znacznej fortuny, jak to za Helwingiem podaje przyrodnik profesor uniwersytetu królewskiego, w swym dziele, wydanym w 1783 r. Według tegoż autora pod Piszem znaleziono niezwykłej piękności okaz bursztynu, przypominając w przekroju głowę białej kapusty. W 1811 r. natrafiono w Rozogach około Sczytna, w Wilamowie, w leśnictwach Pupy i Korpele na znaczne złoża bursztynu. Ludność miejscową oraz przybysze z okolic Chorzel i Myszyńca wszczęli rabunkową gospodarkę, która dopiero w latach 1813-1814 z nakazu władz pruskich ukrócono. Z ramienia rządu wydzierżawiono obszary, obfitujące w pokłady bursztynu, górnikiem z kopalni na wybrzeżu sambijskim za cenę 200 talarów rocznie. W mrągowskim powiecie natrafiono na pokłady skamieliny żywicznej, skoro władze z Gąbina poleciły landrantowi, czyli staroście Łysniewskiemu przypilnowanie wiercenia gruntów. We wsi Mojtyny, nad jeziorem na głębokości 2-3 stóp, dokopano się pokładu, w jakim spoczywa bursztyn oraz żył, które mogły doprowadzić do gniazd albo kotłów, gdzie bursztyn leży w dużych ilościach. W kierunku Starej Kiełbonki i Prusinowa natknięto się na żyły „białego północnego piasku z bursztynem o niebieskawym odcieniu i niebieskawego piasku, w którym czarny bursztyn tkwił w zmurszałych pniach iglastych drzew”, prawdopodobnie pinis succinifera, owej żywicodajnej, nieistniejącej dziś odmiany sosny. Geolog i paleontolog A. Tornqulst, profesor uniwersytetu królewieckiego, przyznaje, że „niebieska ziemia”, w której przeważnie na brzegu Bałtyku spoczywa bursztyn, została miejscami zawleczona w okresie czwartorzędowym przez lodowiec do południowych części b. Prus Wschodnich. W początkach XIX wieku pod Frydrychowem w mrągowskim powiecie znaleziono sztukę bursztynu, która ważyła 3 funty i 13 łutów. Dużą ilość buł bursztynowych znajdowano między Pieckami a Mikołajkami, nad jeziorem Węgoł, w okolicach Czaszkowa, Krymławek, Szklarni i Brejdyn. W 1824 r. pod Giżyckiem wydobyto sztukę ważącą 25 łutów, a pod Szczytnem natrafiono na pokłady jantaru. W tym samym czasie rybacy znad Jeziora Orzechowskiego wyławiali duże buły bursztynowe sieciami wraz z rybą. Zjechała komisja, przesłuchała przedstawicieli wiosek Orzechowa i Szczecinowa w pow. ełckim oraz wsi Czarnówko w pow. gołdapskim. W protokole komisji zaznaczono, że pośrodku jeziora znajduje się wyspa podwodna, o którą zahacza niewód i drze się. Ludność domagała się od władz spuszczenia wód tego jeziora i osuszenia, aby umożliwić eksploatowanie owej „bursztynowej skały”. W stronach tamtych z dawien dawna przetrwały nazwy „Bursztynowa Góra” i „Bursztynowa Toń”. W czterdziestych latach w wieku XIX w Rozogach natrafiono na znaczne złoża bursztynu. Za okaz ważący dwa kilogramy uzyskano 3600 marek. Tenuta dzierżawną za ową kopalnię wynosiła do marek. W 1864 roku Juliusz Schumann rodem z Morąga odbył wędrówkę geologiczną po „Starych Prusach” zamieścił artykuł sprawozdawczy o królewskich kopalniach bursztynu w miesięczniku królewskim. Autor zaznacza, że pokłady bursztynu rozpościerają się na obszarze 46 mil kwadratowych między Wielbarkiem, Piszem, Mikołajkami i Nawiadami, ciągną aż do Myszyńca, Ostrołęki i Przasnysza. Schumann był zdania, że bursztynu należało poszukiwać na południo-wschód od Wielbarka aż wzdłuż rzeczki Omulew oraz na południe od Pisza, gdzie natkną się na pokłady węgla brunatnego. Znaleziono bursztyn w Nawiadach podczas kopania studni w Gromlu, nie opodal Olsztynka, w Nidzicy, w Waplewie, pod Lidzbarkiem Warmińskim, pod Olsztynem i Małdytami w 1911 r. przy wierceniu studni w Bartągu na głębokości 25 m dokopano się bursztynu. W roku 1931 docent uniwerytetu wiedeńskiego kierownik chemicznego instytutu, swierdził, że w pow. szczycieńskim warstwy bursztynu na głębokości 1-3 metrów spoczywają w pokładach, które wahają się od 3-1 m grubości. Nad warstwą węgla brunatnego ziemia miejscami o zabarwieniu czarnym, tzw. „smoluchą”, zawiera bursztyn bez kory zwietrzałej. Anna Pęczewska "Złoto Północy. Opowieści o bursztynie", str. 84 - 87. Kopalnictwo jantaru na Sambii to czasy nowożytne. Nic więc dziwnego, że jego historia jest dość dobrze poznana. Inaczej ma się rzecz z kopaniem bursztynu nad Narwią. Są tam rzeczywiście znaczne - naturalnie w skali krajowej - zasoby tego minerału i na ogół łatwo dostępne. Wiadomo, że w neolicie wyrabiano tam i noszono bursztynowe naszyjniki. Kiedy zaczęto kopać jantar nad Narwią? Błąkają się w piśmiennictwie mało pewne wieści o kopalniach sprzed trzech tysięcy lat. Z. Mulicki, który opierał się przede wszystkim na przedwojennej literaturze niemieckiej, pisał w pierwszych latach po wojnie (Bursztyn-skarb Bałtyku. Warszawa 1951), że „w okolicach Myszyńca, Przasnysza i Ostrołęki nad Narwią wydobywano bursztyn z ziemi już na kilka stuleci przed naszą erą. Kopalnie też uważano za najstarsze na świecie”. Przypuszcza się, że funkcjonował wtedy szlak handlowy łączący Morze Czarne z Bałtykiem. Jeden z jego odcinków stanowił Bug. Jest zupełnie prawdopodobnie, że Grecy nabywali wtedy bursztyn nie tylko znad Bałtyku, ale i z dzisiejszych Kurpi. W każdym bądź razie - jeżeli nawet kopano tam bursztyn już przed naszą erą, to te płytkie jamy tylko przy bardzo dobrej woli można nazwać kopalniami... W późniejszym piśmiennictwie są wzmianki o kopaniu jantaru na Kurpiach od końca XVIII wieku. Umiano wyszukiwać tam na niskich, podmokłych gruntach. Doświadczeni poszukiwacze pobierali najpierw próbki ziemi z upatrzonego miejsca. W tym celu kopali nieduży dołek lub wyciągali grudkę ziemi za pomocą pewnego rodzaju sondy. Próbka mówiła im, czy warto tu wdzierać się w ziemię. Kopano jantar łopatami, specjalnymi motyczkami, żelaznymi durszlakami wybierano wzruszoną ziemię. W razie potrzeby pomagano sobie oskardami. Wydobywano bursztyn również z grzęzawisk, na przykład koło słynnej z bursztyniarstwa wsi Surowe nad rzeką Omulwią. Kopacze na Kurpiach często tworzyli spółki, zwane osmanami. W roku 1840 kopaniem bursztynu w dorzeczu Narwi trudniło się sześćdziesiąt przedsiębiorstw. Ich praca skończyła się po dwudziestu paru latach. Kopano jednak i później, jeszcze w bieżącym stuleciu, w całym dorzeczu środkowej Narwi. Stosunkowo wcześnie zaczęto kopać bursztyn na Mazurach; działał tu zapewne przykład pobliskiej Sambii. W XVII wieku wydobywano go koło Nidzicy. Pod Braniewem w tym samym mniej więcej czasie czynsz dzierżawny za prawo do eksploatacji wynosił rocznie czterysta dukatów - pokaźna wtedy kwota. W XVIII wieku ten „klejnot pruski” wydobywano z powodzeniem w powiecie węgorzewskim. W następnym stuleciu znaczne złoża jantaru znaleziono koło Szczytna. Miejscową ludność ogarnęła „gorączka złota”. Wydobywano cenny minerał na wyścigi, kto więcej, kto prędzej. A że zniszczenia?... Kto by na to wtedy zważał. Po paru latach tej rabunkowej eksploatacji wydzierżawili bursztynodajny teren górnicy z Sambii za dwieście talarów rocznie. Ówczesny talar równał się trzem markom w złocie. Nie była to wysoka opłata, gdyż w trzydzieści lat potem za kopalnie jantaru pod Rogozami płacono rocznie dwanaście tysięcy takichże marek. Znalezioną tam dwukilogramową bryłę sprzedano za 3666 marek w złocie. Najcenniejszy gatunek bursztynu, tak zwany „goły”, kopano w okolicach Szczytna na głębokości znajdowano niezmiernie rzadko występujący bursztyn niebieski. Kopalnie na Mazurach zlikwidowano przeszło sto lat temu, bowiem eksploatacja była już nieopłacalna. „Złoto Północy” kopano i na Pomorzu, równie Wschodnim. Obfituje w nie Wyżyna Gdańska. W tym przypadku można mówić o kopalniach. Tu bursztyn zalega znacznie głębiej niż na Mazurach czy Kurpiach. Trzeba kopać do dwudziestu metrów i głębiej, budując szyb zabezpieczony drewnianą konstrukcją. W Klukowie górnictwo bursztynowe zaczęło się na początku XVIII wieku. W tej właśnie miejscowości znaleziono bryłę o ciężarze prawie sześciu kilogramów. Od połowy tegoż stulecia kopano jantar w miejscowościach Dretyń i Trzcinno (koło Miastka w województwie Słupskim). W pierwszej z nich w ciągu jednej zimy wydobyto bursztynowego surowca za mniej więcej dziesięć tysięcy talarów. Pod koniec XVIII wieku znaleziono niezbyt głęboko zasoby bursztynu w Możdżanowie koło Słupska. Przy wydobywaniu pracowało około stu robotników. Corocznie sprzedawano surowca za prawie dwa tysiące talarów. Do tej miejscowości jeszcze powrócimy. Na Pomorzu kopano jantar i w wielu innych miejscowościach, były to jednak na ogół niewielkie znaleziska. Wykopywano jantar także dalej od Bałtyku. Na przykład w roku 1871 w okolicy Łucka (Poznańskie) pewien właściciel na swoim gruncie wydobył bursztynu za dziesięć tysięcy talarów. Były „kopalnie” jantaru na ziemi płockiej. Badał je i opisywał Haczewski (rok 1838). Wyspecjalizowani poszukiwacze wiedzieli dobrze, gdzie szukać cennego minerału, na jakim terenie i na jakiej głębokości. Gniazda bursztynowe nazwali ze swojska „ziomkami”. Podał to Połczyński w „Ziemianinie” (rok 1830). W XVIII-XIX wieku kopano bursztyn na Pomorzu, Kurpiach, Pojezierzu Mazurskim, w Poznańskiem, na Kujawach. Kopali właściciele gruntu, na którym znaleziono „siwą ziemię”. Było też wielu zamiłowanych poszukiwaczy i kopaczy jantaru. Po drugiej wojnie światowej uzyskaliśmy szerszy dostęp do Bałtyku. Część bursztynowego, choć nie najbogatszego, wybrzeża i dosyć zasobne w jantar ziemie przymorskie wróciły do Polski. Przez długie lata najważniejszym zadaniem była odbudowa kraju ze zniszczeń wojennych. Władze państwowe nie miały czasu zajmować się bursztynem. Tym bardziej, że do niedawna panowało nie oparte na niczym mniemanie, że jego zasoby są minimalne. Zbierał bursztyn, kto chciał. W oczach poety wygląda to tak: Połów bursztynów A bursztyny się zbiera, gdy wieje nord-west Wtedy trzeba świtaniem jak na grzyby leźć I boso, by uprzedzić tych, co w łóżkach leżą. Trzeba schylać się ciągle, aż zaboli kark I drewienkiem jak kura grzebać w żwiru treści. I po dnie jak płastuga spojrzeniem wśród alg Czołgać się, walcząc z falą, co chłosta i pieści. Potem usiąść na piasku, nogi zagiąć w łęg I z kieszeni ułowku na dłoń natrząść prężną I czoło ubrać w podziw, myśl ciepłą i lęk, Że siwe tysiąclecia w kamykach tych grzęzną. (Jan Baranowicz) Kopał też bursztyn, kto tylko miał gdzie. Wszak jantaru miało być w Polsce niewiele. Po cóż zabraniać? I rzeczywiście, początkowo sygnały o znalezieniu większych ilości tego półszlachetnego kamienia były rzadkie. Pierwsza zapewne, już parę lat po wojnie, była wieść z rozbudowanej właśnie głównej arterii Gdańsk-Gdynia. Podczas prac ziemnych na odcinku między Sopotem a Orłowem trafiał się bursztyn. Zbierali go tam, w sporych zresztą ilościach, wyłącznie zasiedziali na Wybrzeżu robotnicy. Przybysze z głębi kraju nie znali bursztynu w surowej postaci. Następny sygnał, tym razem o bardzo znacznych zasobach, nadszedł znad Narwi, krainy z dawien dawna słynącej z bursztynu. W Ostrołęce na początku lat pięćdziesiątych prowadzono wielkie roboty ziemne przy budowie elektrociepłowni. Kopano w wydmach piaszczystych tuż nad Narwią. Ujawniły się rzeczywiście duże ilości jantaru. Miejscowi ludzie, mający we krwi kopanie tego minerału, zaczęli go na własną rękę eksploatować. Pomagali im robotnicy zatrudnieni przy budowie ciepłowni, potem i przybysze z dalszych okolic, przywabieni szansą szybkiego wzbogacenia się. Max Toeppen, Historia Mazur, str. 37-38. Na Mazurach często spotykano bursztyn. Wiedział o tym już proboszcz Helwing na początku XVIII stulecia, wspomina bowiem o znaleziskach nad brzegami jeziora Mamry: w Dabrówce Małej, Rydzówce, Sołtmanach, Żabinkach, Pieczarkach, Rogu. W późniejszych czasach odkryto większe pokłady bursztynu na piaszczystej równinie pomiędzy Nidzicą, Szczytnem i Piszem, głównie koło Rozogów, i przez długie lata próbowano wydobywać go dla zarobku.

Urobiskobursztynu. Praca w kopalni bursztynu z pewnością nie należy do najlżejszych zajęć. Jednak perspektywa odnalezienia złota Bałtyku kusi wielu! W tej części Muzeum Bursztynu możesz osobiście chwycić za sito, przesiewać i znajdować bursztyn, aby sprawdzić się jako poszukiwacz!

Bursztyn – bałtyckie złoto Bursztyn jest kopalną żywicą drzew iglastych, w rzadkich przypadkach liściastych, która powstała w warunkach naturalnych. Do dziś jednoznacznie nie ustalono z żywicy jakiego gatunku drzewa powstał Bursztyn Bałtycki. Swoją nazwę zawdzięcza niemieckiemu wyrazowi bernstein, co oznacza kamień, który się pali. Znane jest również inne nazewnictwo, jak choćby greckie elektron, rzymskie lyncurium, egipskie sokal, a także popularna nazwa słowiańska- jantar. Bursztyn składa się głównie z węgla (61-81%), wodoru (8,5-11%), tlenu (ok. 15%), a także innych pierwiastków, które mogą występować w różnych ilościach. Jego kolor przyjmuje różne barwy. Może być brunatny, żółty, czerwonawy, mlecznobiały, a w rzadkich przypadkach nawet zielonawy. Najbardziej popularne zastosowanie znajduje w jubilerstwie. Jest to produkt wysoko ceniony i pożądany. Największe na świecie międzynarodowe targi bursztynu “Amberif” odbywają się w Polsce. Są dostępne tylko dla osób i firm związanych z biżuterią, sztuką użytkową, a także sztuką jubilerską. Na targach wystawia się blisko 500 firm, a kupcy przyjeżdżają z ponad 50 krajów. Bursztyn stosowany jest również w medycynie. Kiedyś uważano, że dym bursztynowych kadzidełek ma właściwości bakteriobójcze, a noszenie bursztynowych korali zapobiega bólom głowy i gardła. Tworzono z niego też tabakę, która rzekomo miała pomagać w pozbyciu się kataru, a także oczyszczeniu zatok. W czasach współczesnych nie stosuje się już go w taki sposób. Za to ma zastosowanie np. w produkcji nalewek stosowanych w chorobach tarczycy i reumatyzmie. Jest też wykorzystywany przy produkcji niektórych kosmetyków. Bursztyn bałtycki najczęściej występuje na wybrzeżu południowym Bałtyku. Często po silnych sztormach można go znaleźć nad brzegiem morza. Zwykle szukają go turyści traktujący takie znalezisko jak pamiątkę znad morza. W znalezieniu “Złota Bałtyku” nie zawsze liczy się miejsce (Łeba, Ustka, Rowy, Czołpino) tylko szczęście. Największa znaleziona bryła waży 9,75 kilograma. Jednym z najbardziej poszukiwanych zaginionych skarbów jest Bursztynowa Komnata, którą uważa się za najpiękniejsze dzieło wykonane z tego właśnie surowca. Przez lata była szukana przez tysiące osób i do dnia dzisiejszego nie wiadomo, gdzie się znajduje i czy w ogóle jeszcze istnieje.

Bursztyn bałtycki (sukcynit) jest mineraloidem pochodzenia organicznego. Odznacza się niską twardością 2–2,5 w skali Mohsa oraz niewielką gęstością (0,9–1,1g/cm3), podobną do gęstości wody. Ma muszlowy przełam i tłusty połysk. Wykazuje właściwości elektrostatyczne. Przy pocieraniu elektryzuje się ujemnie, przyciągając

+ KOLEKCJA BURSZTYNÓW I INNYCH ŻYWIC KOPALNYCH Zbiór ten obejmuje okazy różnych rodzajów bursztynu i innych żywic kopalnych. Ze względu na budowę i skład powinny one znajdować się w zbiorze skał. Wiele okazów zawiera jednak inkluzje zwierzęce i roślinne które kwalifikują je do zbioru skamieniałości. Aby przedstawić możliwie pełny zestaw różnych rodzajów żywic kopalnych i jednocześnie zaprezentować (chociażby w celach porównawczych) zawarte w nich inkluzje zgrupowano je wszystkie w poniższym zbiorze. Kopalnia bursztynu w Palmnikach na półwyspie sambijskim Pocztówka z okresu okupacji hitlerowskiej. Żywice kopalne są produktem utlenienia i polimeryzacji kwasów żywicznych zawartych w sokach roślinnych drzew iglastych z rzędu sosnowców (Pinales), cyprysowców (Cupressales) i araukariowców (Araucariales) oraz liściastych z rzędu bobowców (Fabales). Zawartość polimeru zależy głównie od warunków środowiskowych w jakich twardniała dana żywica. Ciepły klimat niewątpliwie sprzyjał szybszej polimeryzacji. Powstałe w takich warunkach bryłki żywicy są najczęściej bardzo klarowne ale niestety również dość kruche. Polimeryzacja w zasolonych wodach morskich trwała znacznie dłużej. Żywica stawała się jednak twardsza i bardziej stabilna wewnętrznie. Niestety z powodu dużej zawartości mikroskopijnych pęcherzyków cieczy i gazów często traciła przy tym swoją klarowność. Na stopień stabilności żywicy wpływ miały również warunki geologiczne. Sprasowanie, strzaskanie czy wtórne podgrzanie powodowało utratę jej przejrzystości i wzrost kruchości. Ze względu na stopień polimeryzacji żywice kopalne dzieli się na bursztyny i kopale przy czym ich wiek nie ma tu żadnego znaczenia. Zwykle jednak nie spotyka się bursztynów młodszych niż mioceńskie (7 mln lat) i kopali starszych niż plioceńskie (5 mln lat). Obecnie wyróżnia się ponad 60 rodzajów żywic kopalnych. Najstarsze z nich pochodzą z utworów dewońskich Kanady a najmłodsze znajdowane są w osadach holocenu Ameryki Południowej, Afryki, Australii, Nowej Zelandii i w jednym przypadku Europy. Należy przy tym pamiętać że wiele żywic tworzy się również współcześnie (np. guma arabska, kopal manila, mastic, mirra, sandarach i żywica dammarowa). Obecnie prowadzi się zakrojone na szeroką skalę badania chemiczne, fizyczne, paleontologiczne i genetyczne mające na celu ustalenie drzew macierzystych dla poszczególnych typów żywic kopalnych. Umożliwi to określenie genetycznych powiązań pomiędzy nimi a co za tym idzie również ich właściwą klasyfikację. . Ajkait (aikit) - zasiarczona odmiana rumenitu (być może z grupy kopalitu). Zawiera kwas bursztynowy. Czerwono-brązowy rzadziej jasnożółty lub miodowo-żółty. Zwykle nieprzezroczysty ale w cienkich odłupkach przeświecająca żółto. Bardzo kruchy. Przełam muszlowy. Częściowo rozpuszczalny w chloroformie (47%), eterze (27%) i alkoholu (16%). Napotkany we wkładkach węgla brunatnego w osadach późnej kredy (cenoman) w Ajka (Węgry). Tworzył bryłki wielkości 1-2 cm, rzadko większe do 5 cm. Występował z uwęglonymi szczątkami drzew iglastych ale najprawdopodobniej nie były one jego drzewem macierzystym. Ajkait Wiek: Cenomam Ajka, Węgry Wymiary: x mm Waga: x g Ajkait Wiek: Cenomam Ajka, Węgry Wymiary: x mm Waga: x g Alambar - dawna hiszpańska nazwa współczesnych żywic pochodzenia roślinnego. . Allignit - bursztynopodobna żywica kopalna spotykana w osadach fliszu (paleocen - ok. 55 mln lat) odsłaniających się wzdłuż północnej granicy Alp na obszarze Szwajcarii i Francji. Rzadki. . Ambergris - żywicopodobna wydzielina tworząca się w wyniku infekcji w przewodzie pokarmowym kaszalotów. Znajdowany niekiedy na plażach. Nazwa niepoprawna gdyż substancja nie jest pochodzenia roślinnego. . Amberoid - prasowana żywica. Otrzymywany w wyniku termicznego uplastycznienia a następnie sprasowania drobnych okruchów bursztynu. Matowieje pod wpływem eteru. . Ambrosyn - żywica kopalna powszechnie uważana za odmianę sukcynitu (zawiera znaczne ilości kwasu bursztynowego). Istnieją jednak wątpliwości czy nie stanowi ona tworu współczesnego stwardniałego pod wpływem słonej wody. Żółtawy do czerwono-brązowego. Tworzy konkrecje w złożach fosforytów w okolicy Charleston w Południowej Karolinie (Stany Zjednoczone). . Ambryt (amberyt, amboryt) - (1) odmiana retynitu. Żółtawy, żółtawo-szary, żółty, brązowo-żółty, ciemnobrązowy. Przezroczysty do przeświecającego. Bardzo kruchy. Przełam muszlowy. Zapala się łatwiej niż kopal Kauri i pali jasnym kopcącym płomieniem. Wydziela przy tym bardziej bitumiczny niż aromatyczny zapach. Bardzo opornie rozpuszcza się w rozpuszczalnikach. Występuje w pokładach węgla brunatnego zalegających wśród piaskowców i łupków miocenu na Nowej Zelandii. Dawniej pozyskiwany w znacznych ilościach w kopalniach w okolicy Durry koło Auckland na Wyspie Północnej. Zwykle tworzył tam niewielkie okruchy ale zdarzały się również duże bryły wielkości pięści lub głowy dorosłego człowieka. W okolicy Auckland znajdowany także w węglu brunatnym odsłaniającym się w klifie na brzegu morza i na przyległych do niego plażach. W mniejszych ilościach pojawiał się w kopalniach węgla brunatnego w rejonie Motupipi koło Nelson na Wyspie Południowej. Wzmiankowany również z okolic Hyde, Caversham, Tuapeka, Waitahuna i Dunstan (Hochstetter F. 1867). (2) odmiana sukcynitu napotkana w Argentynie. Żółty. Brak bliższych danych. Ambryt Wiek: Miocen Auckland, Nowa Zelandia (Wyspa Północna) Wymiary: max 39x38x22 mm Waga: 27,0 g . Amekit - odmiana sukcynitu napotkana w iłach formacji Ameki (eocen) w południowo-wschodniej Nigerii. Brak bliższych danych. . Animé (gum animé) - nazwa handlowa kopalu pozyskiwanego z osadów holocenu. . Bacalit - bursztynopodobna żywica kopalna. Biały, żółtawy. W praktyce nie rozpuszczalny w eterze, alkoholu i chloroformie. Napotkany w osadach późnej kredy (późny kampan - wczesny mastrycht) w okolicy Baja California (Meksyk). . Beckeryt - żywica kopalna (prawdopodobnie odmiana sukcynitu). Szaro-brązowy do brązowego. Prawie nieprzezroczysty. Cięższy i twardszy niż bursztyn bałtycki. Występuje we wtórnych złożach (eocen) na Półwyspie Sambijskim (Rosja). Współwystępuje tam z bursztynem bałtyckim, gedano-sukcynitem i stantienitem. Być może jego drzewem macierzystym były strączkowe (Leguminosae). . Bucamarangit - żywica kopalna (być może odmiana retynitu). Brak bliższych danych. . Burmit (bermit, birmit) - odmiana rumenitu (Kosmowska-Ceramowicz B. 2004a). Zawiera ok. 2% kwasu bursztynowego. Wodnisto-żółtawy, ciemnopomarańczowy, brązowy rzadziej wiśniowo-czerwony, czerwono-brązowy. Najbardziej cenione są okazy o tonach perłowych. W ultrafiolecie fluoryzuje zielono. Pozyskiwany ze złóż wtórnych w dolinie Hukawng w stanie Kachin w Myanmarze (dawniej Birma). Występuje tam w niebieskich iłach eocenu na głębokości 10-15 m. Tworzy nieregularne, na powierzchni zwykle matowe bryłki. Zawiera inkluzje roślinne i zwierzęce (najczęściej w odmianach o barwie czerwonej i wiśniowej). Ich analiza faunistyczna wskazuje że macierzysta żywica burmitu utworzyła się w późnym albie. Wzmiankowany również z Tajlandii, Wietnamu i Malezji. Burmit Wiek: Alb Hukawng, Myanmar Wymiary: max 29x15x12 mm Waga: 4,3 g Burmit Wiek: Alb Hukawng, Myanmar Wymiary: 39x14x11 mm Waga: 5,9 g . Bursztyny (agtstein, amber, bernstein, braunschweiger, elektron, pit amber, scoopstonne, sonnen flinten) - ogólna nazwa żywic kopalnych. Dawniej odnosiła się tylko do bursztynu bałtyckiego. Później stosowano ją również dla innych żywic z wyjątkiem kopali. Obecnie nazwą tą określa się już praktycznie wszystkie żywice kopalne co wprowadza duże zamieszanie w ich systematyce. Ważnym wskaźnikiem umożliwiającym określenie związków genetycznych pomiędzy poszczególnymi typami bursztynów jest kwas bursztynowy C4H6O4. Ze względu na jego zawartość dzieli się je na retynity, rumenity i sukcynity. Większość bursztynów ma ciemną barwę i jest nieprzezroczysta. W wyniku utlenienia ich powierzchnię często pokrywa porowata kora. W różnym stopniu rozpuszczalne w alkoholu, eterze i chloroformie. Palą się intensywnym aczkolwiek często kopcącym płomieniem wydzielając żywiczny lub bitumiczny zapach. Występują w różnego typu osadach od późnego triasu do późnego miocenu. . Bursztyn austriacki - żywice kopalne znajdowane w osadach różnego wieku w Austrii. Najstarszy zwany nieprawidłowo kopalitem napotkano w osadach późnego triasu (patrz: kopalit z Lunz). Wieku późno-kredowego jest schraufit. Z osadów eocenu pochodzi jaulingit i rosthornit W osadach miocenu (14-13 mln lat) występuje w Göriach koło Turnau oraz późnego miocenu (7-6 mln lat) w Zillingdorf (Austria). Niewiadomego wieku jest kochenit z Tyrolu oraz köflachit i trinkeryt ze Styrii. . Bursztyn azerbejdżański - odmiana rumenitu napotkana w osadach późnej kredy w Azerbejdżanie. Brak bliższych danych. . Bursztyn bałtycki (jantar, seastone, seestein) - odmiana sukcynitu. Tworzy mniej lub bardziej regularne bryłki. Okazy wykopywane z ziemi często pokryte są porowatą, nieprzezroczystą korą. Bryłki wyłowione z morza mają powierzchnię matową, wygładzoną w wyniku toczenia po piaszczystym dnie. Jasnożółty do brunatnego, rzadziej bezbarwny, mlecznobiały, niebieski, zielonkawy, czerwony i czarny. Przezroczysty, prześwięcający do nieprzezroczystego (jego klarowność zależy od zawartości mikroskopijnych pęcherzyków powietrza i cieczy). Przełam muszlowy lub schodkowy. Rysa biała. Dawniej ze względu na barwę lub wygląd wyróżniano wiele odmian bursztynu bałtyckiego np. kościak, maślak czy tłuściak. Niekiedy zawiera inkluzje roślinne i zwierzęce. Co ciekawe są one zupełnie inne niż w prawdopodobnie równowiekowym bursztynie ukraińskim a identyczne z tymi które występują w uważanym za mioceński bursztynie z Bitterfeldu. Bursztyn bałtycki pozyskuje się z licznych złóż zalegających w utworach od eocenu (ok. 54 mln. lat) do holocenu w należącym do Rosji obwodzie kaliningradzkim (współwystępuje tam z beckerytem, gedano-sukcynitem i stantienitem), w rejonie Gdańska (towarzyszy mu tam gedanit), na Kurpiach, w Borach Tucholskich i innych miejscach w Polsce, a także na Łużycach (Niemcy), Litwie, Łotwie, Estonii, Finlandii, Szwecji i Norwegii. Spotykany również na wybrzeżach Morza Północnego w Anglii (głównie w okolicy Cromer, rzadziej w innych miejscach w hrabstwie Norfolk, w okolicy Great Yarmouth, Southwold, Aldeburgh i Felixstowe w hrabstwie North Sea oraz dalej na południe w okolicy Walton-on-the-Naze w hrabstwie Essex), Francji i Danii. Wzmiankowany także z Czech i Słowacji. Mapa występowania bursztynu w Polsce. Wiek bursztynu bałtyckiego nie został dotychczas ustalony gdyż nigdzie nie występuje on na złożu pierwotnym. Najstarsze bursztynonośne osady wtórne zwane „niebieską ziemią” (piaski i mułki glaukonitowe o błękitno-zielonawej barwie) pochodzą z późnego eocenu. Uważa się jednak że przynajmniej jego część powstała już w paleocenie. Z kolei podobieństwo faunistyczne inkluzji zwierzęcych do bursztynu z Bitterfeldu może wskazywać ze bursztynodajne lasy rosły w północnej Europie jeszcze w miocenie. Nie wiadomo również jakie jest macierzyste drzewo bursztynodajnej żywicy. Przez wiele lat utrzymywano że była nim tajemnicza sosna bursztynowa (Pinus succinifera). Problem w tym że w bursztynie bałtyckim stwierdzono obecność szczątków aż jedenastu gatunków sosen. Nie znaleziono jednak żadnych dowodów na to że któraś z nich produkowała w nadmiarze żywicę. Z innych drzew właściwych półkuli północnej sugerowano modrzew japoński (Pseudolarix amabilis = Abies leptolepis = Larix kaempferi), pochodzący, jak sama nazwa wskazuje, z północnych Chin. Ostatnio natomiast wysnuto przypuszczenie że drzewem macierzystym bursztynu bałtyckiego mogły być araukarie (Araucariaceae). Jedna z nich zwana soplicą australijską (Agathis australis = Dammara australis) a rosnąca głównie na Nowej Zelandii jest drzewem macierzystym kopalu Kauri którego widmo w podczerwieni bardzo przypomina widmo bursztynu. W eocenie jednak roślina ta w ogóle nie występowała na półkuli północnej. Ostatnio zawierające kwas bursztynowy eoceńskie żywice kopalne odkryto we wkładkach węgla brunatnego w osadach piaszczysto-ilastych na wyspach Axel Heiberg i Somerset z Archipelagu Królowej Elżbiety (Kanada). Tworzą one bryłki wielkości do 4 cm. Żółte. Przeświecające. Tkwią w drewnie, szyszkach i łuskach należących do modrzewnika (Pseudolarix sp.) z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Odkrycie to biorąc pod uwagę bliskość położenia w paleogenie północnej Europy i Kanady może stanowić przełom w badaniu pochodzenia bursztynu bałtyckiego. Odmiany: - kościak (bastard amber, bone amber, knohen, osseous amber) - dawna ale niekiedy jeszcze stosowana nazwa nieprzezroczystego bursztynu bałtyckiego o barwie podobnej do kości słoniowej wywołanej zawartością niezliczonych mikroskopijnych pęcherzyków powietrza. Niezbyt dobrze się poleruje. Wykazuje największą ze wszystkich bursztynów zawartość kwasu bursztynowego. - maślak (butter amber) - dawna nazwa odmiany bursztynu o barwie żółtej. - sonnen flinten (sun-spangled amber) - dawna handlowa nazwa bursztynu wygrzewanego w oleju roślinnym. W wyniku tego zabiegu kamień jaśnieje a w jego wnętrzu pojawiają się charakterystyczne płatko-kształtne pęknięcia. - tłuściak (fushun amber) - dawna nazwa odmiany bursztynu o barwie i połysku podobnym do gęsiego tłuszczu. Bursztyn z inkluzjami gazów gnilnych Wiek: Eocen Palmniki, Rosja (obw. Kaliningradzki) Wymiary: 34x16x7 mm Waga: 1,4 g Okaz obecnie nie prezentowany na ekspozycji. Bursztyn z inkluzjami wody i powietrza (tzw. „libelle”) Wiek: Eocen Palmniki, Rosja (obw. Kaliningradzki) Wymiary: 31x30x8 mm Waga: 4,4 g Bursztyn (forma kropli - otoczak) Wiek: Eocen Palmniki, Rosja (obw. Kaliningradzki) Wymiary: 27x18x20 mm Waga: 4,2 g Bursztyn (forma naciekowa - tzw. sklejka) Wiek: Eocen Palmniki, Polska (obw. Kaliningradzki) Wymiary: 50x36x20 mm Waga: 20,4 g Bursztyn Wiek: Miocen? Bełchatów, Polska KWB „Bełchatów” Wymiary: max 97x46x25 mm Waga: 239,9 g Dar Pana Wiesława Iwańcowa z Bełchatowa Bursztyn Wiek: Eocen Palmniki, Rosja (obw. Kaliningradzki) Wymiary: 44x44x18 mm Waga: 17,8 g Bursztyn Wiek: Eocen Bełchatów, Polska KWB „Szczerców” Wymiary: 21x18x9 mm Waga: 1,9 g Bursztyn Wiek: Eocen Jaroszów, Polska Wymiary: max 15x9x6 mm Waga: 0,7 g Bursztyn Wiek: Eocen Kamień Śląski, Polska Wymiary: max 49x40x25mm Waga: 32,2 g Dar Pana Mariusza Białeckiego z Twardogóry Bursztyn (forma kropli) Wiek: Eocen Palmniki, Rosja (obw. Kaliningradzki) Wymiary: max 48x23x19 mm Waga: 11,6 g Bursztyn (forma wyschniętej kropli) Wiek: Eocen Palmniki, Rosja (obw. Kaliningradzki) Wymiary: max 45x28x23 mm Waga: 22,2 g Bursztyn (forma spłaszczonej od upadku kropli) Wiek: Eocen Palmniki, Rosja (obw. Kaliningradzki) Wymiary: max 41x31x19 mm Waga: 12,8 g Bursztyn porośnięty pąklami - Balanus sp. Wiek: Eocen Nowa Karczma, Polska Wymiary: 38x22x16 mm Waga: 4,0 g Bursztyn (tzw. żużlak) (odm. gedanitu) Wiek: Eocen Palmniki, Rosja (obw. Kaliningradzki) Wymiary: 68x55x40 mm Waga: 46,4 g Okaz obecnie nie prezentowany na ekspozycji. Kościak (odm. bursztynu bałtyckiego) Wiek: Eocen Palmniki, Rosja (obw. Kaliningradzki) Wymiary: 69x31x29 mm Waga: 39,4 g . Bursztyn brazylijski - kopalna żywica napotkana w osadach późnej kredy (apt/alb) w Brazylii. Brak bliższych danych. Być może tę samą żywicę ale przeniesioną na złoże wtórne znajduje się w osadach neogenu w delcie Amazonki. . Bursztyn chiński - kopalna żywica (być może odmiana rumenitu). Żółty, żółtobrązowy. Występuje w pokładach węgla formacji Guhengzi (Iprez - ok. 50 mln. lat) eksploatowanych w kopalni Fushun w prowincji Liaoning (Chiny). Zawiera inkluzje roślinne (m. in. kwiaty, grzyby oraz nasiona, liście i igły sosny) oraz zwierzęce (m. in. muchówki, osy, pszczoły i mrówki, rzadko świerszczowate, modliszki, chrząszcze, motyle mniejsze, termity, motyle, pająki, stonogi, skorpiony a nawet żaby i jaszczurki, pióra i sierść ssaków). Bursztyn chiński Wiek: Ipres Fushun, Chiny (prow. Liao Ning) Wymiary: 27x17x13 mm Waga: 43,3 g . Bursztyn dominikański - odmiana retynitu (zawiera niewielkie ilości kwasu bursztynowego). Posiada subtelną strukturę warstwową. Jasnożółty do ciemnożółtego, pomarańczowy, miodowy, brązowy, rzadko czerwony, błękitny lub zielonawy. Na ogół nie przezroczysty. Mało spękany. W ultrafiolecie fluoryzuje niebieskawo lub zielonawo. Zawiera liczne inkluzje roślinne i zwierzęce. Powstawał w lasach liściastych (nie znaleziono w nim żadnych inkluzji roślin nagonasiennych). Jego drzewem macierzystym była jatoba (Hymenacea protera) z rzędu bobowców (Fabales). Występuje we wkładkach węgla brunatnego w piaskowcach trzeciorzędu na wyspie Haiti (Dominikana). Bursztyn eoceński (40-33 mln lat) wydobywany jest w okolicy La Toca, Palo Quemado, La Bucara i Los Cacaos w rejonie górskim La Cumbre (pomiędzy Puerto Plata i Santiago). Z tamtejszych kopalń pochodzi większość pozyskiwanego w Dominikanie surowca bursztynowego. Złoża oligoceńskie (ok. 25 mln lat) występują w rejonie Palo Alt koło Santiago. Bursztyn mioceński (17-15 mln lat) i kopal pozyskuje się w rejonie Bayaguana w południowo-wschodniej części wyspy Haiti. Bursztyn dominikański Wiek: Eocen La Cumbre, Dominikana (Haiti) Wymiary max 35x32x23 mm Waga: 30,0 g Bursztyn dominikański Wiek: Eocen La Cumbre, Dominikana (Haiti) Wymiary max 17x15x6 mm Waga: 4,8 g Bursztyn dominikański z inkluzją muchówki Wiek: Eocen La Cumbre, Dominikana (Haiti) Wymiary: 14x12x7 mm Waga: 0,7 g Dar Pana Nigela Hutta z Doncaster, Wielka Brytania . Bursztyn japoński - kopalne żywice występujące w różnowiekowych formacjach skalnych Japonii. Najstarszy zaliczany do grupy sukcynitu został znaleziony w węglonośnych osadach formacji Ch ő schi (apt - ok. 120 mln lat ale niektóre źródła podają że jest wieku trzeciorzędowego) odsłaniających się w klifie nad brzegiem morskim w okolicy Togawa koło Chousi w prefekturze Chiba. Tworzy okrągławe lub nieregularne bryłki wielkości do 9 cm. Czerwono-brązowy do intensywnie pomarańczowego, rzadziej żółty. Przeświecający do przezroczystego. Połysk woskowy do żywicznego. Zawiera inkluzje owadów. Nieco młodszy będący być może odmianą retynitu występuje w osadach formacji Taneichi i Kunitan (santon - ok. 85 mln lat) na wyspie Honsiu (Japonia). W większych ilościach pozyskiwany w kopalni „Kuji” położonej na zboczu góry o tej samej nazwie. Znajdowany również plażach w pobliżu Goishi i innych miejscowości nadmorskich w północno-wschodniej części wyspy. Tworzy różnej wielkości bryłki (największa miała do 22 kg). Żółty niekiedy z zielonawym odcieniem, pomarańczowy w różnych odcieniach, żółtawo-biały, żółto-brązowy, jasnobrązowy, rzadko czarny. Czasem pasiasty nieprzezroczysty i spękany. W jego szczelinach spękań często narastają drobne kryształki kwarcu. Podgrzany często pęka i rozpada się. Wydziela specyficzny zapach podobny do kamfory. Zawiera inkluzje owadów. Bursztyn mezozoiczny (bez uściślenia wieku) jest wzmiankowany z pokładów węgla brunatnego eksploatowanych w okolicy Kitakyushu w prefekturze Fukuoka. Przed trzeciorzędowy jest także bursztyn napotkany w osadach węglonośnych w okolicy Hanakawa w prefekturze Ibaraki. Tworzy bryłki wielkości około 3 cm. Brązowo-żółty do czerwono-brązowego. Trzeciorzędowy sukcynit (bez uściślenia wieku) jest wzmiankowany z zachodniej części prefektury Hokkaido. Z plejstocenu (ok. 33 tys. lat) pochodzi żywica kopalna o właściwościach pośrednich między kopalem i bursztynem napotkana w prefekturze Gigu (patrz: kopal japoński). . Bursztyn kazachstański - żywice kopalne napotkane w osadach późnej jury i późnej kredy (turon) w Kazachstanie. Rzadkie. Bursztyny kredowe zawierają inkluzje owadów. . Bursztyn kostarykański - żywica kopalna występująca w piaskowcach na wybrzeżu Kostaryki. . Bursztyn libański - odmiana retynitu. Jasnożółty, pomarańczowy, ciemno-czerwony niekiedy kremowo-biały (barwa kości słoniowej), czerwonawy, brązowy lub prawie czarny. Przezroczysty do nieprzezroczystego. Najczęściej bardzo kruchy, rzadko zwarty. Zawiera najstarsze znane inkluzje zwierzęce (m. in. muchówki, chrząszcze, pająki, motyle mniejsze, larwy, roztocza). Tkwią w nim również liczne inkluzje roślinne (pyłek, nasiona oraz większe fragmenty np. korzonki, łodyżki) grzybów, organizmów jednokomórkowych itp. Jego drzewem macierzystym były araukarie (Araucariaceae). Występuje w szarych piaskowcach wczesnej kredy (apt - ok. 130 mln lat) w okolicy Jazzine, Daher El Baidhar, Bireh, Kfar Niss, Hammana, Baabda i innych (Liban). Często tkwi tam w zwęglonych szczątkach drzew macierzystych (lignit). Napotkany również w piaskowcach aptu (ok. 120 mln lat) w dolinie rzeki Zagra w rejonie Wadi Zerka (Jordania). Odmiany: - jaffait - odmiana bursztynu libańskiego znajdowana w okolicy Jaffy (Izrael). Bursztyn libański Wiek: Apt Jazzine, Liban Wymiary max 26x19x13 mm Waga: 14,2 g . Bursztyn peruwiański - żywica kopalna występująca w osadach miocenu (12-15 mln lat) w okolicy Iquitos w prowincji Loreto (Peru). Zawiera liczne inkluzje roślinne i zwierzęce. . Bursztyn północnoamerykański - kopalne żywice występujące w różnowiekowych formacjach skalnych Stanów Zjednoczonych. Najstarszy pochodzi z osadów formacji Chinle (późny trias) w Arizonie i Nowym Meksyku. Miodowo-żółty do czarnego. Przezroczysty. Jego drzewem macierzystym był cypryśnik bagienny (Taxodium). W osadach wczesnej kredy (alb) w Kansas napotkano jelinit. Wczesno-kredowy jest również bursztyn występujący w pokładach węgla formacji Chandler i Prince Creek nad rzekami Kaolak, Ketik i Kuk na Alasce. Bursztyn późno-kredowy pojawia się w niewielkich ilościach w różnych formacjach na terenie całych Stanów Zjednoczonych. Najbardziej znany bursztyn z New Jersey występuje w formacji Raritan (turon - 94 mln lat). Nieco młodszy ( mln lat) spotyka się w pokładach węgla brunatnego formacji Fruitland w basenie San Juan w Nowym Meksyku (Stany Zjednoczone). Tkwi on w uwęglonych pniach cypryśników (Taxodiaceae). Najmłodszy (mastrycht) napotkano w osadach formacji Hell Creek w pobliżu Glendive w Montanie. Czerwony w różnych odcieniach. Z mastrychtu pochodzi również cedaryt z Wyoming. Za późno-kredowy uważany jest także bursztyn napotkany w stanie Maryland. Za kredowy (ale bez uściślenia wieku) uważa się natomiast bursztyn występujący w pokładach węgla brunatnego w Północnej Karolinie oraz wheeleryt z Nowego Meksyku. W pobliżu Malvan w stanie Arkansas znaleziono żywicę subfosylną (tzw. bursztyn z Arkansas) tkwiącą we wkładkach węgla brunatnego należących przypuszczalnie do formacji Claiborne (eocen). Zawiera inkluzje zwierzęce (owady, pajęczaki) i roślinne. Z eocenu pochodzi także bursztyn występujący w łupkach ilastych w Simi Valley w Kalifornii. Trzeciorzędowy (ale bez uściślenia wieku) jest bursztyn napotkany w piaskach na wyspie Nantucket w stanie Massachusetts. Poza tym znany jest również nieustalonego wieku ambrosyn z Północnej Karoliny i iolandyt z Oregonu. Bursztyn z Hell Creek Wiek: Mastrycht Bufalo, Stany Zjednoczone (Południowa Dakota) Formacja Hell Creek Wymiary: max 7x4x3 mm Waga: 0,1 g Bursztyn z Arkansas Wiek: Eocen Malvan, Stany Zjednoczone Wymiary: 26x15x8 mm Waga: 1,5 g . Bursztyn rosyjski - żywice kopalne występujące w różnowiekowych formacjach skalnych Rosji. Z późnej kredy (cenoman-santon) pochodzi odmiana retynitu znajdowana pokładach węgla na półwyspie Tajmyr na Syberii. Tworzy małe łamliwe bryłki. Żółty. Przezroczysty. Zawiera liczne inkluzje. Podobnego wieku jest także bursztyn z Jakucji. Z paleocenu pochodzi odmiana rumenitu występująca w pokładach węgla brunatnego na wyspie Sachalin i na zachodnim wybrzeżu Morza Ochockiego. Pomarańczowy, czerwony, brązowy. Przezroczysty do przeświecającego. Wewnątrz drobno spękany co powoduje wspaniałe lśnienia. Tworzy spłaszczone, soczewkowate bryłki tkwiące w uwęglonych szczątkach drzew macierzystych. Najbardziej znany jest jednak bursztyn bałtycki z eocenu. Rumenit sachaliński Wiek: Paleocen Dolinsk, Rosja (Wyspa Sachalin) Wymiary: max 34x20x10 mm Waga: 22,2 g . Bursztyn tanzański - kopalna żywica starsza niż kopal ale młodsza niż bursztyn bałtycki. Brak bliższych danych. . Bursztyn ukraiński - odmiana sukcynitu. Żółtobiały, żółty, czerwony, brązowo-żółty, brązowo-wiśniowy. W różnym stopniu przezroczysty. Niekiedy pokryty grubą, brązową, porowatą, korą. Występuje w około 50 miejscach w zachodniej części Ukrainy. W znacznych ilościach pozyskiwany ze złóż „Pugacz” w Klesowie i „Wilnie” w okolicach Dubrowika koło Równego na Wołyniu (kolejne trzy lokalizacje są obecnie rozpoznawane). Bardzo perspektywiczny jest również obszar na wysokim prawym brzegu Dniepru. Ciągnie się on pasem o długości 70 km i szerokości 1,5 km pomiędzy wsiami Stare Petrylce i Tripolje. W większych ilościach występuje również w nadkładzie mioceńskich złóż siarki w okolicy Jazowa, Niemirowa, Rozdola i Podorożnieńska. Tworzy tam bryłki wagi do 1500 g. W Polsce niewielkie ilości bursztynu ukraińskiego napotkano na Polesiu. Bursztyn ukraiński w mułowcu Wiek: Eocen Szkło, Ukraina. Kop. „Nowojaworowskaja” Wymiary: 144x79x37 mm Waga: 257,0 g Bursztyn ukraiński Wiek: Eocen Ukraina Wymiary: 31x16x9 mm Waga: 2,0 g . Bursztyn z Auvergne - kopalna żywica napotkana w Auvergne (Francja). Brak bliższych danych. . Bursztyn z Basenu Paryskiego - żywica kopalna występująca w łupkach bitumicznych wczesnego eocenu (ok. 45 mln lat) w departamencie Oise (Francja). Nie zawiera kwasu bursztynowego. Żółty, pomarańczowy. Występuje z uwęglonymi szczątkami drzew z rodzaju Aulacoxylon. . Bursztyn z Bitterfeldu - odmiana sukcynitu występująca w spągu głównego pokładu węgla brunatnego (wczesny miocen - ok. 22 mln lat) w kopalni odkrywkowej „Goitsche” (obecnie zatopiona) w okolicy Bitterfeld w rejonie Halle-Lipsk (Niemcy). Współwystępuje tam z glesytem, goitszytem i siegburgitem. Brązowy, brązowo-czerwony, brązowo-żółty. Zawiera inkluzje roślinne oraz zwierzęce (m. in. grzybiarkowatych, pająków, roztoczy i chrząszczy) często z doskonale zachowanymi organami wewnętrznymi. Bursztyn z Bitterfeldu Wiek: Miocen Bitterfeld, Niemcy kop. „Goitsche” Wymiary max 57-55x27 mm Waga: 189,3 g . Bursztyn z Borneo - kopalna żywica z grupy glessytu. Występuje w pokładach węgla brunatnego (środkowy miocen - 15-17 mln lat) eksploatowanych w stanie Sarawak w północnej części wyspy Borneo (Malezja). Brązowy, brązowo-żółty do brązowo-czerwonego, żółty w różnych odcieniach. Zawiera inkluzje roślinne i zwierzęce ale są one nieliczne. Bursztyn z Borneo Wiek: Miocen Saravak, Malezja (Borneo) Wymiary max 35x30x20 mm Waga: 9,4 g Dar Pana Penny Shimizu z Hopkins, Stany Zjednoczone Bursztyn z Borneo Wiek: Miocen Saravak, Malezja (Borneo) Wymiary: 28x23x15 mm Waga: 5,9 g . Bursztyn z Bornholmu - żywica kopalna napotkana w osadach jury (ok. 170 mln lat) na wyspie Bornholm (Dania). Rzadki. Jego drzewem macierzystym była prawdopodobnie prymitywna araukaria (Pagiophyllum). Bursztyn z Bornholmu Wiek: Jura Borholm, Dania Wymiary: 13x13x9 mm Waga: 0,8 g . Bursztyn z Cape York - kopalna żywica (być może odmiana glesytu). Podobny do bursztynu z Borneo. Występuje w osadach oligocenu (24-34 mln. lat) na wschodnim wybrzeżu półwyspu Cape York w Australii. Zawiera inkluzje węgla brunatnego, roślin, muchówek, motyli, niekiedy piór i sierści ssaków. Bursztyn z Cape York Wiek: Oligocen Cape York, Australia Wymiary: max 23x16x11 mm Waga: 7,4 g . Bursztyn z Chiapas (bursztyn meksykański) - odmiana retynitu występująca w osadach od późnego oligocenu do wczesnego miocenu (35-25 mln lat) w rejonie Simojovel w stanie Chiapas (Meksyk). Z wyglądu podobny do bursztynu dominikańskiego. Czerwony w różnych odcieniach, rzadziej jasnożółty, jasno-zielonawy a nawet prawie bezbarwny. W ultrafiolecie fluoryzuje zielono. Zawiera liczne doskonale zachowane inkluzje roślinne i zwierzęce. Powstawał w lasach liściastych (nie znaleziono w nim żadnych inkluzji roślin nagonasiennych). Jego drzewem macierzystym była jatoba (Hymenacea protera) z rzędu bobowców (Fabales). Bursztyn z Chiapas Wiek: Oligocen Simojovel, Meksyk (prow. Chiapas) Wymiary: 21x13x10 mm Waga: 2,2 g Bursztyn z Chiapas Wiek: Oligocen Simojovel, Meksyk (prow. Chiapas) Wymiary: 47x13x12 mm Waga: 3,6 g . Bursztyn z Ghine - żywica kopalna (być może wczesna odmiana bursztynu libańskiego) napotkana w osadach późnej jury w Ghine (Liban). Rzadki. Brak bliższych danych. . Bursztyn z Harzu - kopalna żywica napotkana w osadach kimerydu (ok. 155 mln lat) w kamieniołomie w górach Harzu (Niemcy). Zawiera milimetrowej wielkości inkluzje. . Bursztyn z Jutlandii - odmiana sukcynitu występująca w osadach paleogenu (ok. 56 mln lat) na Jutlandii (Dania). Bursztyn z Jutlandii Wiek: Paleogern Sæby, Dania (Jutlania) Wymiary: 28x16x10 mm Waga: 2,2 g . Bursztyn z Mo Clay - duża bryła kalafonii (238 kg) wyłowiona w pobliżu miejscowości Mo Clay na Gotlandii (Dania). Pochodziła prawdopodobnie z ładowni jakiegoś dawnego statku handlowego. . Bursztyn z New Jersey - kopalna żywica występująca w piaskach glaukonitowych formacji Raritan (turon - 84 mln lat) w pobliżu Sayreville w stanie New Jersey. Pozyskiwany w żwirowniach i licznych dzikich gliniankach. Tkwi w lignicie i wewnątrz towarzyszących mu konkrecji markasytu. Czerwony w różnych odcieniach, żółty. Zawiera inkluzje roślinne i zwierzęce. Bursztyn z New Jersey Wiek: Turon Sayreville, Stany Zjednoczone (New Jersey) Formacja Raritan Wymiary max 9x6x4 mm Waga: 0,7 g . Bursztyn z Tarnobrzegu - znacznie zasiarczona (do 5% S) kopalna żywica napotkana w iłach sarmatu zalegających w nadkładzie złoża siarki w rejonie Tarnobrzegu (Polska). . Bursztyn z Xixia - żywica kopalna występująca w zielonych mułowcach i szaro-czarnych piaskowcach późnej kredy (turon - około 86 mln. lat) w Xixia w prowincji Henan (Chiny). Ma barwę czerwoną, rzadziej jasno- lub ciemnożółtą. Zawiera inkluzje roślin, pyłku i roztoczy oraz pęcherzyki wody i powietrza. Bursztyn z Xixia (forma kropli) Wiek: Kreda Xixia, Chiny (prow. Henan) Wymiary: max 9x5x5 mm Waga: 0,8 g Bursztyn z Xixia Wiek: Kreda Xixia, Chiny (prow. Henan) Wymiary: 9x5x5 mm Waga: 5,1 g . Bursztyn z Zatoki Perskiej - odmiana rumenitu (niektóre źródła podają że kopalitu) napotkana w osadach wczesnej kredy w Zatoce Perskiej. Brak bliższych danych. . Cedaryt (bursztyn kanadyjski, chemawinit) - odmiana retynitu. Brązowo-miodowy, czerwono-żółty. Kruchy. Zawiera liczne inkluzje roślin (pyłek, nasiona, fragmenty pędów) i zwierząt, (owady, pająki, roztocze). Przypuszcza się że jego drzewem macierzystym były araukarie (Araucariaceae) ale badania inkluzji roślinnych nie potwierdziły na razie tej tezy. Na złożach pierwotnych występuje w warstwach lignitowych późnej kredy (kampan - około 75 mln lat) nad jeziorem Grassy w prowincji Alberta oraz w różnych miejscach w prowincji Saskatchewan (Kanada). Zbierany głównie na plażach na południowo–zachodnim brzegu jeziora Cedar w prowincji Manitoba (Kanada). Współwystępował tam z detrytusem roślinnym i kawałkami lignitu (obecnie plaże te zalane są przez wody zbiornika zaporowego). Tworzy okrągławe, z wierzchu zmatowiałe bryłki wielkości do 5 cm. Napotkany również w szarych, zwięzłych, bezwapnistych iłach formacji Lance (górny mastrycht) w Hanson Ranch koło New Castle w stanie Wyoming (Stany Zjednoczone). Do grupy cedarytu należy jelinit. Cedaryt Wiek: Kreda Cedar Lake, Kanada (Manitoba) Wymiary: max 8x6x4 mm Waga: 0,4 g Cedaryt Wiek: Kreda Grassy Lake, Kanada (Alberta) Wymiary: max 10x8x5 mm Waga: 0,3 g . Delatynit - żywica kopalna (być może odmiana rumenitu) napotkana w pobliżu Delatyna w Karpatach (Ukraina). Najnowsze badania wskazują na jego związki genetyczne ze schraufitem, symetytem i walchowitem. Prawdopodobnie nie ma natomiast nic wspólnego z sukcynitem. . Duxyt - mieszanina węglowodorów (driman, labdan, simonellit, reten itp.) z żywicą i woskiem pochodzenia roślinnego (Vavra R. 2004). Ciemnobrązowy. Nieprzezroczysty. Napotkany w pokładach węgla brunatnego (burdygał - ok. 20 mln lat) eksploatowanych dawniej w kopalni „Emeran” w Duchcov, (północne Czechy). Nowe znaleziska pochodzą z kopalni odkrywkowych „Doly Bilína” na północ od Bilíny oraz „Elly”, „Československé armády” i „Obránců míru” w okolicy Komořan koło Mostu w rejonie Ústi (Czechy). Tworzy krople i naskorupienia w szczelinach spękań zsylifikowanych pni głównie cypryśników (Taxodium dubium) z rodziny cypryśnikowatych (Taxodiaceae). Wypełnia również szczeliny spękań w twardym i zwartym, białym wapieniu pelitowym eksploatowanym w kamieniołomie „Doly Nástup” w Tušimicach koło Kadanu. Powstał w wyniku diagenezy pierwotnej żywicy roślinnej. Duxyt Cypryśnik - Taxodium dubium (fragment pnia) Syderyt Wiek: Burdygał Břežánky, Czechy Wymiary: 82x71x55 mm Waga: 230,0 g . Gedanit - odmiana retynitu (nie zawiera kwasu bursztynowego). Lekko żółtawy, niekiedy złotożółty, rzadko ciemniejszy. Przezroczysty. Zwietrzały jest pokryty cienką białą lub żółtawo-białą, porowatą korą. Kruchy. Zawiera liczne szczątki organiczne. Być może jego drzewem macierzystym był cypryśnik (Cupressospermum saxonicum). Występuje w złożach bursztynu bałtyckiego w okolicach Gdańska (Polska). Tworzy niewielkie bryłki o wygładzonej powierzchni. Gedanit Wiek: Eocen Gdańsk-Stogi, Polska Wymiary: max. 24x23x20 mm Waga: 10,2 g Gedanit Wiek: Eocen Gdańsk-Stogi, Polska Wymiary: max 30x18x15 mm Waga: 8,7 g . Gedano-sukcynit - odmiana retynitu zawierająca 2,2% kwasu bursztynowego. Występuje z bursztynem bałtyckim, beckerytem i stantienitem w złożach wtórnych (eocen) na półwyspie sambijskim (Rosja). . Glessyt - odmiana retynitu. Czerwono-brązowy do brązowego. Prawie nieprzezroczysty. Zawiera liczne mikroskopijne pory i inkluzje organiczne. Powstał z żywicy drzew liściastych. Być może jego drzewem macierzystym były osoczynowate (Burseraceae). Występuje z bursztynem, goitszytem i siegburgitem w złożach węgla brunatnego (miocen) eksploatowanych dawniej w kopalni odkrywkowej „Goitsche” w okolicy Bitterfeldu (Niemcy). Bogate wtórne nagromadzenia glessytu napotkano w osadach czwartorzędu na obszarze Łużyc (Niemcy). Do żywic kopalnych grupy glessytu należy mioceński bursztyn z Borneo. . Goitschyt - żywica kopalna występująca w złożach węgla brunatnego (miocen) eksploatowanych dawniej w kopalni odkrywkowej „Goitsche” w Bitterfeld i innych w Niemczech. Współwystępuje tam z bursztynem, glesytem i siegburgitem. Z wyglądu przypomina grudki wosku. . Guma arabska (arabic gum) - współczesna żywica wydzielana przez akację senegalską (Acacia senegal). Stanowi mieszaninę soli wapniowych, magnezowych i potasowych kwasów arabinowych oraz garbników, enzymów i cuktów. Bezbarwna, żółta do brunatnej. . Hachettyt - żywica kopalna (być może jest to odmiana kopalitu). Jasnożółty, przeświecający. Napotkany w Savigo koło Bolonii (Włochy). Dawniej pozyskiwany również w kopalniach w pobliżu Tydvil Merthyr w Walii (Wyspy Brytyjskie). . Iolandyt - żywica kopalna pochodząca ze stanu Oregon (Stany Zjednoczone). Czerwony. . Jaulingit - mieszanina węglowodorów (Vavra R. 2004) podobna do krancytu (nie zawsze jednak zawiera siarkę). Napotkany w Jauling koło Bad Vöslau w Karyntii (Austria). Występuje również w pokładach węgla brunatnego (eocen) w Eibiswald koło Wies w Styrii oraz St Stefan w Laventtal koło Wolsbergu i Köflach-Voitsberg koło Köflach (Austria). Czerwony. . Jelinit (kansasyt) - żywica kopalna z grupy cedarytu zawierająca niewielką ilość kwasu bursztynowego. Tworzy zaokrąglone, zwykle jednak spłaszczone i obłupane na krawędziach bryłki. Brązowy z różnych odcieniach, rzadko żółty. Zmętniały, pasiasty lub smużysty. Nieprzezroczysty do przeświecającego. W cienkich odłupkach przezroczysty. Połysk woskowy. Niekiedy pokryty cienką warstewką szarej kory. Bardzo kruchy. Przełam muszlowy do nierównego. W ultrafiolecie fluoryzuje niebieskozielono. Pali się kopcącym płomieniem wydzielając mocny żywiczny zapach. Matowieje pod wpływem eteru. Rozpuszczalny w zimnym chloroformie (38%). Nierozpuszczalny w acetonie. Zawiera liczne pęcherzyki powietrza i cieczy, inkluzje pirytu i lignitu oraz mikroinkluzje pyłku drzew iglastych, włóknistych bakterii, organizmów jednokomórkowych i innych. Jego drzewem macierzystym były araukarie (Araucariaceae). Napotkany w cienkich wkładkach lignitów w żółtawych iłach formacji Kiova (późny alb) odsłaniających się w podłożu klifu na brzegu rzeki Smoky Hils w hrabstwie Ellswood w Kansas (Stany Zjednoczone). Obecnie odsłonięcie to jest niedostępne z powodu spiętrzenia wód rzeki przez tamę zbiornika retencyjnego. . Keuperyt - żywica kopalna znajdowana w piaskowcach późnego triasu (ok. 200 mln lat) w Alpach w Szwajcarii. Przezroczysty, jasnożółty. Nie zawiera inkluzji. Występuje w niewielkich ilościach tworząc bryłki o średnicy do 3 cm. Jego drzewem macierzystym był Araucarioxylon z rodziny Protopinaceae. . Kiscellit - zasiarczona żywica kopalna podobna do sukcynitu, aikaitu i telegdytu. Na powierzchni brązowy. Wewnątrz oliwkowo-zielony. Rysa jasnożółta. Pali się dymiącym płomieniem wydzielając aromatyczny żywiczny zapach. W cienkich odłupkach przezroczysty. Napotkany w piaskowcach formacji Kiscellar Tegel (środkowy oligocen) w okolicy Budapesztu (Węgry). Współwystępował tam z uwęglonymi szczątkami drzew iglastych. . Kochenit - żywica kopalna napotkana w okolicy Kochental koło Telfs, Brandenberg koło Kramsach i Pertisau koło Jenbach w północnym Tyrolu (Austria). Brak bliższych danych. . Köflachit (keflachit) - żywica kopalna (być może odmiana retynitu) napotkana w okolicy Laukowitz koło Köflach w Styrii (Austria). Podobny do sukcynitu i jaulingitu. Czerwony, brązowy. . Kopale (animé, leguminocopalit, persian amber, perski bursztyn) - w miarę młode żywice kopalne występujące głównie w osadach czwartorzędowych. Bezbarwne, żółtawe, rzadziej pomarańczowe. Zwykle przezroczyste. Na powierzchni z powodu wietrzenia bywają przyciemnione. Potraktowane acetonem stają się lepkie na powierzchni. Bardziej miękkie niż bursztyn. Najczęściej zawierają liczne dobrze zachowane inkluzje roślinne i zwierzęce. Ich drzewem macierzystym była głównie jatoba (Hymenea) z rodziny strączkowych (Leguminosae). Do grupy kopali zalicza się: kopal afrykański, kopal japoński, kopal Kaurii, kopal kolumbijski i kopal madagaskarski. Znane również ze wschodnich Indii, Indonezji (wyspy Sumatra i Borneo) oraz Malezji i Filipin. . Kopal afrykański - kopalna żywica z grupy kopalu znajdowana w osadach czwartorzędu (ok. 100 tys. lat). Występuje w glebie do głębokości 1 m. Tworzy bryłki o wadze do 2 kg. Jego drzewem macierzystym była jatoba (Hymenea verucosa) z rodziny strączkowych (Leguminosae). Częściowo może jednak pochodzić również od od kopaiw (Copaifera) lub danieli (Daniellia). Pozyskiwany głównie na południowym krańcu Kenii ale znany także z wybrzeża Tanzanii, północnej części wybrzeża Mozambiku, Sierra Leone, Gabonu, Konga, Zanzibaru, Maroka i Izraela. . Kopal japoński - kopalna żywica napotkana w osadach plejstocenu (ok. 33 tys. lat) Ma właściwości pośrednie między młodymi żywicami kopalnymi i retynitem dlatego różne źródła uważają go albo kopal albo za za najmłodszy bursztyn. Napotkany podczas budowy autostrady w okolicy Mizunami w prefekturze Gifu. . Kopal Kauri (kauri gum) - kopalna żywica z grupy kopalu występująca w osadach plejstocenu (30-10 tys. lat). Nie zawiera kwasu bursztynowego. Jasnożółty, przezroczysty. Kruchy i łamliwy. Zawiera inkluzje owadów. Jego drzewem macierzystym jest soplica australijska (Agathis australis = Dammara australis) z rodziny araukariowatych (Araucariaceae). Obecnie drzewa te spotyka się jeszcze gdzie niegdzie w Australii. Są one objęte całkowitą ochroną. Pozyskiwany na północnym wybrzeżu Nowej Zelandii. Znany również z okolic Allendale w stanie Wiktoria w Australii. Kopal Kauri Wiek: Plejstocen Auckland, Nowa Zelandia (Wyspa Północna) Wymiary: max 54x45x28 mm Waga: 124,1 g . Kopal kolumbijski - kopalna żywica z grupy kopalu występująca w osadach czwartorzędu (600-400 lat). Bezbarwny, jasnożółty, pomarańczowo-żółty. Jego drzewem macierzystym była jatoba (Hymenea courbarii) z rodziny strączkowych (Leguminosae). Występuje od północnego Meksyku, poprzez Kostarykę, do południowej Brazylii w Ameryce Południowej. Pozyskiwany głównie w prowincji Santander w Kolumbi. Kopal kolumbijski z inkluzjami termitów Wiek: Plejstocen Formacja Santander, Kolumbia Wymiary: 121x90x71 mm Waga: 371 g . Kopal madagaskarski - kopalna żywica z grupy kopalu występująca w osadach czwartorzędu (60-50 lat). Jasnożółty. Zawiera liczne doskonale zachowane inkluzje roślinne i zwierzęce. Pozyskiwany na zachodnim wybrzeżu Madagaskaru. Kopal madagaskarski z inkluzjami mrówek, muchówek i roztoczy Wiek: Plejstocen Toamasina, Madagaskar (Tamatave) Wymiary: 53x44x19 mm Waga: 17,6 g Kopal madagaskarski z inkluzjami muchówek, mrówek i roztoczy Wiek: Plejstocen Toamasina, Madagaskar (Tamatave) Wymiary: 46x28x18 mm Waga: 11,4 g Kopal madagaskarski z inkluzją muchówki Wiek: Plejstocen Toamasina, Madagaskar (Tamatave) Wymiary: 43x23x26 mm Waga: 18,5 g Kopal madagaskarski z inkluzjami sierści zwierzęcej i muchówek Wiek: Plejstocen Toamasina, Madagaskar (Tamatave) Wymiary: 47x24x13 mm Waga: 5,9 g Kopal madagaskarski z inkluzjami muchówek i liścia Wiek: Plejstocen Toamasina, Madagaskar (Tamatave) Wymiary: 126x104x31 mm Waga: 156 g Kopal madagaskarski z inkluzją muchówki Wiek: Plejstocen Toamasina, Madagaskar (Tamatave) Wymiary: x mm Waga: x g Dar Pana Jarosława Kulika ze Zgierza . Kopal manila - współczesna żywica wydzielana przez z soplicę białą (Agathis alba = Agathis dammara) z rodziny araukariowatych (Araucariaceae). Pozyskiwany w Indonezji i na Filipinach. . Kopalit (copalin, copalit) - żywice kopalne wieku wczesno- lub późno-kredowego spotykane w osadowych formacjach skalnych południowo-zachodniej Europy. Jego drzewem macierzystym były araukarie (Araucariaceae). Najstarszy pojawia się w niewielkich ilościach w iłach wczesnej kredy (barias/walanżyn?) na wyspie Wight oraz w klifie w pobliżu miejscowości Hastings na południowo-wschodnim wybrzeżu Wysp Brytyjskich. Tworzy tam niewielkie okruchy, rzadziej większe bryłki wielkości do kilku cm. Brązowy w różnych odcieniach, rzadziej brązowo-czerwony i czerwony. Nieprzezroczysty, niekiedy przeświecający. Kopalit z wyspy Wright zawiera inkluzje owadów. Najbardziej znany pochodzi osadów formacji Nograro (apt) w okolicach Peniacerrada w Kantabrii (Alava, Hiszpania). Tworzy tam płaskie, soczewkowe skupienia w piaskowcach oraz nieregularne bryłki w czarnych iłach. Bardzo silnie spękany. Przezroczysty do przeświecającego. Zawiera inkluzje owadów o pociemniałych konturach. Nieco młodszy (alb) występuje we wkładkach węgla brunatnego w marglach eksploatowanych w kamieniołomach w okolicy Archingeay w regionie Charente Maritime (południowo-zachodnia Francja). Tworzy tam bryłki wielkości od kilku mm do 20 cm. Ciemno-brązowy, rzadko czerwony w różnych odcieniach i żółty. Nieprzezroczysty do przeświecającego. Zawiera liczne inkluzje (głównie stawonogów żyjących niegdyś w ściółce). Co ciekawe nie występują one w najbardziej przezroczystej czerwonej odmianie. Napotkany również (najprawdopodobniej na złożu wtórnym) w zalegających w nadkładzie piaskach cenomanu. Z osadów cenomanu pochodzi także kopalit znajdowany w okolicy Bezzonais, d'Ecommoy i Durtal w Basenie Paryskim oraz w okolicy Fouras w Akwitanii. Z turonu (ok. 90 mln lat) pochodzi bardzo rzadki kopalit spotykany w klifie na wybrzeżu Atlantyku w okolicy Caskais koło Lizbony (Portugalia). Ponadto wzmiankowany z niebieskich iłów w okolicy Highgate i Richmond w hrabstwie North London (przy potarciu wydziela aromatyczny zapach) oraz w okolicy Edynburga w Szkocji na Wyspach Brytyjskich. Niektóre źródła podają że odmianą kopalitu jest aikait, hachettyt i bursztyn z Zatoki Perskiej. Kopalit Wiek: Walanżyn Hastings, Wielka Brytania (East Sussex) Wymiary max 13x9x8 mm Waga: 0,7 g Kopalit Wiek: Walanżyn Hastings, Wielka Brytania (East Sussex) Wymiary max 11x7x5 mm Waga: 0,2 g Dar Pana Jamie Hiscocks z Bexhill, Wielka Brytania . Kopalit z Lunz - żywica kopalna napotkana w osadach późnego triasu (ok. 230 mln lat) w okolicy Lunz (Austria). Jego drzewem macierzystym był Araucarioxylon (Protopinaceae). . Krancyt (krantzit) - odmiana retynitu zawierająca 4-6% siarki. Żółty, przezroczysty lub biały, nieprzezroczysty. W stanie świeżym miękki, elastyczny i łatwo podzielny. Na powietrzu szybko twardnieje. Na zwietrzałej powierzchni pokryty różnej grubości brudnożółtą korą. Słabo rozpuszczalny w eterze (6%) i alkoholu (4%). Pali się intensywnie kopcącym płomieniem wydzielając ostry, drażniący zapach. Zawiera kuliste i owalne inkluzje gazowe. Występuje w mułkowatych piaskach eocenu zalegających w stropie pokładów węgla brunatnego eksploatowanych w kopalniach odkrywkowych w okolicy Förderstedtu (szczególnie w kopalni „Alexander”), Königsaue, Mücheln, Lattdorf, Bitterfeld i innych w Saksonii (Niemcy). Tworzy kuliste krople często ze szczelinami wysychania na powierzchni, rzadziej niewielkie fragmenty sopli. Najczęściej jednak występuje w postaci nieregularnych ostrokrawędzistych okruchów wielkości do 3 cm. Napotkany także w zawierających liczne fragmenty ksylitów piaszczystych osadach środkowego eocenu tworzących przewarstwienia w górnej grupie pokładów węgla brunatnego eksploatowanych w kopalniach odkrywkowych „Helmstedt”, „Treue” i „Schöningen” w okolicy Helmstedtu w Saksonii (Niemcy). . Mastic - współczesna żywica wydzielana przez pistacjowiec (Pistacia lentiscus). Zawiera 42% kwasów mastycynowych, około 50% żywicy beta, 2% olejków lotnych i około 5% innych składników. Żółtawy lub zielonawo-zółty, przezroczysty do przeświecającego. Kruchy, przełam muszlowy. Pozyskiwany na wyspie Chios w Grecji. . Middletonit - zbliżona do retynitu żywica kopalna napotkana w węglu kamiennym w okolicy Middletown koło Leeds w hrabstwie York (Wielka Brytania). . Mirra - współczesna wonna żywica wydzielana przez balsamowiec (Commiphora abyssinica). Pozyskiwana w Arabii Saudyjskiej i Turcji. . Muckit - odmiana retynitu napotkana przy eksploatacji węgla brunatnego (cenoman) w podziemnych kopalniach (sztolnie i szyby) w okolicy miejscowości Nová Ves (niem. Neudorf) koło Moravske Třebové na Morawach (Czechy). Występuje w dolnym pokładzie węgla brunatnego zalegającym pomiędzy czarnymi iłami w stropie i przepełnionymi uwęglonymi szczątkami roślin, czerwono-brązowymi piaskowcami w spągu. Pod pewnymi względami jest podobny do neudorfitu i walchowitu. Tworzy bryłki wielkości od 1 mm do 3 cm tkwiące w węglu. Żółty, jasnobrązowo-żółty. Nieprzezroczysty. Połysk szklisty. Częściowo rozpuszczalny w alkoholu (14%) i eterze (40%). Pali się jasnym płomieniem wydzielając zapach terpentyny. . Muntenit (munktenit) - odmiana rumenitu występująca w okolicy Olanesti w rejonie Valcea (Rumunia). Rzadki. . Neudorfit - żywica kopalna (być może odmiana retynitu) napotkana osadach późnej kredy (cenoman) na Morawach (Czechy). Występuje w cienkich wkładkach węgla brunatnego w czarnych iłołupkach ogniotrwałych i w górnym pokładzie niskowartościowego węgla brunatnego eksploatowanego w podziemnych kopalniach (sztolniami i szybami) w okolicy miejscowości Nová Ves (niem. Neudorf) koło Moravske Třebové. Pod pewnymi względami podobny do muckitu i walchowitu. Tworzy dość duże bryłki tkwiące w węglu od którego daje się jednak łatwo oddzielić. Zwykle blado-żółty. Połysk woskowy. Przełam muszlowy. Częściowo rozpuszczalny w eterze. Pali się intensywnym kopcącym płomieniem. W Polsce wzmiankowany z osadów santonu w okolicach Bolesławca na Dolnym Śląsku. Okaz obecnie nie prezentowany na ekspozycji. Neudorfit Wiek: Cenoman Nová Ves, Czechy wymiary: 55x53x30 mm waga: 77,0 g . Plaffeit - żywica kopalna występująca w piaskowcach fliszu (paleocen) na przedpolu Alp pomiędzy miejscowościami Gurnigel i La Berra, ok. 30 km na południowy zachód od Brna (Szwajcaria). Bardzo rzadki. W niewielkich ilościach znajdowany w kamieniołomach Roggeli koło Plasselb i Zollhaus ok. 3 km na południowy wschód od Plaffein koło Friburga , ok. 20 km na południowy zachód od Brna w Szwajcarii. Żółty. . Retynity (resinit, retinelit, rezynit) - grupa żywic kopalnych różnego wieku charakteryzujących się niską (0-3%) zawartością kwasu bursztynowego. Najnowsze badania wskazują że prawdopodobnie powstawały całkowicie w warunkach lądowych ewentualnie w słodkich wodach śródlądowych co znacznie wydłużyło proces ich polimeryzacji. Występują w pokładach węgla brunatnego w Friesdorf, Roisdorf i innych w Niemczech. W Polsce wzmiankowane z pokładów węgla brunatnego w Osieku Łużyckim, Olszynie koło Lubania Śląskiego, Skorogoszczy koło Niemodlina, Radomierzycach koło Zgorzelca i w okolicach Lwówka Śląskiego. Żywicę składem chemicznym bardzo podobną do retynitu napotkano także w soczewach węgla kamiennego odsłaniających się w klifie w pobliżu Tracey Bovey w hrabstwie Devonshire (Anglia) oraz w pokładach torfu w okolicy Bogbutter w Irlandii. Do grupy retynitów zalicza się m. in.: wczesno-kredowe burmit i bursztyn libański, późno-kredowy muckit, cenomańskie lub santońskie bursztyn z Tajmyru, neudorfit i walchowit, kampański cedaryt, eoceneńskie gedanit, gedano-sukcynit, krancyt i rosthornit, oligocenńskie bursztyn dominikański i bursztyn z Chiapas, mioceńskie ambryt, duxyt, glessyt i symetyt. Być może retynitami są również późno-kredowy bursztyn japoński oraz nieustalonego wieku köflachit i middletonit. Niektóre retynity posiadają cechy charakterystyczne dla rumenitu co może świadczyć że stanowiły one materiał wyjściowy do powstania tego typu żywic. . Rosthornit - odmiana retynitu występująca we wkładkach węgla w piaskowcach eocenu w Sonnberg koło Guttaring, ok. 4 km na NE od Althofen w Karyntii i w złożu węgla brunatnego w Eibiswald koło Wiess w Styrii (Austria). Brązowy do granatowo-czerwonego. Miękki. . Rumenity (romanit, roumanit, rumänit) - grupa żywic kopalnych charakteryzujących się średnią (poniżej 5%) zawartością kwasu bursztynowego i znacznym zasiarczeniem (powyżej 1%). Najnowsze badania wskazują na ich związki genetyczne z delatynitem, schraufitem, symetytem i walchowitem. Prawdopodobnie nie mają natomiast nic wspólnego z sukcynitami. Występują w osadach od wczesnej kredy (ok. 100 mln lat) do wczesnego oligocenu w południowo-wschodnich Karpatach. Powszechnie mówi się że mają barwę czarną w rzeczywistości jednak są ciemnoczerwone, brązowe, brązowo-czerwone, brązowo-zielone, brązowo-żółte, żółte, wyjątkowo niebieskawe. Czasem wykazują efektowną perłową opalizację. Zwykle znacznie spękane ale nie są kruche. Fluoryzują w ultrafiolecie. Zawierają inkluzje roślinne i zwierzęce. Ich drzewem macierzystym były prawdopodobnie bobowce (Fabales). Napotkane w osadach kredy w okolicy Sibiu w Karpatach (Rumunia). W większych ilościach pozyskiwane dawniej przy eksploatacji węgla brunatnego z piaskowców formacji Kliwa (oligocen) w podziemnych kopalniach w okolicy Colti koło Buzău na północny zachód od Budapesztu (Rumunia). Zawsze współwystępowały tam z uwęglonymi szczątkami drzew z gatunku Sequoixylon gypsaceum. Znane również z Munteni, Dobriża, Olteni i innych miejsc w Rumunii. W Polsce napotkane w osadach fliszu w rejonie Sanoka. Do grupy rumenitów zalicza się także cenomański aikait, albski burmit (Kosmowska-Ceramowicz B. 2004a), wczesno-kredowy bursztyn z Zatoki Perskiej, późno-kredowy bursztyn azerbejdżański, paleoceński bursztyn sachaliński, oligoceńskie almaszyt i muntenit. Być może rumenitami są również późno-kredowy schraufit, eoceński bursztyn chiński oraz nieznanego wieku delatynit i telegdyt. Odmiany: - Almaszyt (almachit, almascit, almaschit, almashit, almaşit) - dawna ale niekiedy jeszcze stosowana nazwa odmiany rumenitu. Zawiera kwas bursztynowy. Brązowo-czarny rzadko niebieskawo-zielony. Występuje we wkładkach węgla brunatnego w osadach oligocenu zalegających w dolinie rzeki Almaşu w rejonie Piatra-Neami (Rumunia). . Sandarach - współczesna żywica wydzielana przez jałowiec. Pozyskiwany w Północnej Afryce. . Schlierzerit - żywica kopalna napotkana w osadach kredy (dawniej sądzono że późnego triasu) w Bawarii (Niemcy). Występuje w niewielkich ilościach. Jasnożółty, przezroczysty. Zawiera inkluzje mikroorganiznów. Jego macierzystym drzewem był Araucarioxylon z rodziny Protopinaceae. . Schraufit - żywica kopalna (być może odmiana rumenitu). Najnowsze badania wskazują na jego związki genetyczne z delatynitem, symetytem i walchowitem. Prawdopodobnie nie ma natomiast nic wspólnego z sukcynitem. Czerwony, brązowo-czerwony. Napotkany we wkładkach węgla brunatnego w piaskowcach późnej kredy (cenoman) w Höflein i Kritzendorf, na północ od Klosterneuburga, oraz w Gablitz koło Purkersdorf (Austria). Występuje także z gagatem i lignitem w piaskowcach późnej kredy fliszu karpackiego w Wamma (Bukowina) na Ukrainie. Ponadto wzmiankowany z osadów późnej kredy na południowo-zachodnim wybrzeżu Grenlandii (Dania). Być może odmianą schraufitu jest także bursztyn napotkany w osadach wczesnej kredy (późny apt lub wczesny alb) eksploatowanych w kamieniołomie (obecnie rezerwat ścisły) w okolicy Grubach koło Gölling, ok. 30 km od Salzburga (Austria). Występuje tam w węglu brunatnym lub tkwi w uwęglonych szczątkach drzew macierzystych. Jasnobrązowy. Z wierzchu pokryty cienką szaro-czarną korą. . Siegburgit (zygburgit) - naturalny polistyren. Jasnożółty do brązowego. Niezbyt twardy (daje się łatwo rozpłaszczyć uderzeniem młotka). Przełam muszlowy. Pali się żółtym, bardzo kopcącym płomieniem wydzielając silnie drażniący, nieżywiczny zapach. Częściowo rozpuszczalny w eterze i alkoholu, natomiast prawie nierozpuszczalny w terpentynie. Bardzo rzadki. Napotkany w piaskowcach serii węglonośnej (oligocen) w okolicy Troisburga koło Siegburga (Niemcy). Tworzy tam nerkowate skupienia w których stanowi spoiwo brązowych, brązowo-czerwonych i różowych ziaren piasku. W skupieniach tych stanowi do 60% ich zawartości. W kopalni węgla brunatnego „Goitsche” w Bitterfeld (Niemcy) napotkany powyżej złoża węgla brunatnego. w ilastych, bezwapnistych, szaroczarnych piaskach z dużą ilością muskowitu i rozproszonego detrytusu roślinnego z przełomu oligocenu i miocenu Współwystępował tam z bursztynem, beckerytem, gedanitem, gedano-sukcynitem, glessytem, goitschitem oraz dwoma innymi czarnymi żywicami kopalnymi. Tworzył niewielkie nacieki, konkrecje lub nieregularne, ostrokrawędziste, okruchy na zwietrzałej powierzchni z poligonalnymi szczelinami wysychania. Brudnoszary. Niekiedy ma dobrze widoczną drewnopodobną strukturę utworzoną przez wiązki cienkich, bezbarwnych i przeświecających włókien okalające grubsze nieprzezroczyste ziarna o różnych rozmiarach i kształtach. Stanowi również lepiszcze (do 54,28%) drobnego piasku. Biało-beżowy do beżowo-brunatnego, ciemniejszy na zwietrzałej powierzchni bryłek. Jego drzewem macierzystym był przypuszczalnie ambrowiec (Liquidambar europaeum) z rodziny Hammamelidaceae którego szczątki i liście znaleziono w osadach w okolicy Siegburga. Zidentyfikowany również w okolicy Pemberton, w stanie Montana oraz w New Jersey (Stany Zjednoczone). . Stantienit - żywica kopalna spotykana w osadach eocenu na półwyspie sambijskim (Rosja). Współwystępuje tam z bursztynem bałtyckim, beckerytem i gedano-sukcynitem. Nie zawiera kwasu bursztynowego. Podobny do beckerytu ale bardziej kruchy. Ciemnobrązowy, brązowo-czarny. . Sukcynity (succinit, succin janue) - grupa żywic kopalnych charakteryzujących się wysoką zawartością kwasu bursztynowego (3-8%). Najnowsze badania wskazują że w przeciwieństwie do retynitów prawdopodobnie przez pewien czas przebywały w słonej wodzie co znacznie przyśpieszyło proces ich polimeryzacji. Występują na złożach wtórnych od eocenu do holocenu. Silnie spolimeryzowane, zwarte (łatwe do obróbki i polerowania). Amorficzne. Tworzą formy naciekowe, stalaktytowe, nerkowe, kuliste, kroplowe, skorupowe i impregnacyjne. Żółtawe, złocistożółte, miodowe, pomarańczowe, złocistopomarańczowe, żółtawobrunatne, brunatne, białe, rzadziej zielone, oliwkowozielone, czerwone, brunatno-czerwone, wyjątkowo niebieskawe, fioletowe i czarne. Przezroczyste do nieprzezroczystych. Połysk woskowy, żywiczny, niekiedy tłusty lub szklisty. Miękkie, strugalne. Nie wykazują łupliwości i podzielności. Przełam muszlowy lub schodkowy. Mają właściwości elektrostatyczne. Zawierają różnorakie inkluzje stałe (markasyt i inne związki żelaza, kwarc, minerały ilaste, grudki ziemi, szczątki organiczne), ciekłe (woda), gazowe (gazy gnilne i pęcherzyki powietrza). Te ostatnie występują niekiedy w takiej ilości że powodują zmętnienia a nawet całkowitą utratę przezroczystości bryłek sukcynitu. Do grupy sukcynitów zalicza się m. in.: paleogeńskie sukcynit chilijski i bursztyn z Jutlandii, eoceńskie amekit, bursztyn bałtycki i bursztyn ukraiński, mioceński bursztyn z Bitterfeldu oraz nieznanego wieku ambryt. Być może sukcynitami są również ambrosyn i beckeryt. . Sukcynit chilijski - odmiana sukcynitu znajdowana w osadach paleogenu w Chile. Brak bliższych danych. . Symetyt - odmiana retynitu występująca w osadach miocenu (20-10 mln lat) w dolinie rzeki Simeto w prowincji Katania na Sycylii oraz w wielu miejscach w pobliżu kopalni siarki Cesena w prowincji Emilia-Romania (Włochy). Nie zawiera kwasu bursztynowego. Najnowsze badania wskazują na jego związki genetyczne z delatynitem, schraufitem i walchowitem. Prawdopodobnie nie ma natomiast nic wspólnego z sukcynitem. Brązowy, czerwony w różnych odcieniach, rzadziej żółto-pomarańczowy, żółtawy, zielonawożółty, niebieskawy. Wykazuje wspaniałą opalescencję. W ultrafiolecie często fluoryzuje niebiesko. Czasami zawiera inkluzje. Za jego drzewo macierzyste uważa się osoczynowate (Burseraceae protium). Symetyt Wiek: Miocen Prow. Katania, Włochy (Sycylia) wymiary: x mm waga: x g . Telegdyt - żywica kopalna (być może odmiana rumenitu) występująca w węglu brunatnym z Száscsór w Transylwanii (Rumunia). Brak bliższych danych. . Trinkeryt - żywica kopalna napotkana na zboczu góry Bösenberg koło Gams oraz w dolinie Salzy w Styrii (Austria). Czerwono-brązowy. . Walchowit - odmiana retynitu napotkana we wkładkach węgla brunatnego w łupkach ogniotrwałych późnej kredy (cenoman) eksploatowanych w podziemnych kopalniach (sztolniami i szybami) w okolicy miejscowości Valchov koło Boskovic na Morawach (Czechy). Pod pewnymi względami podobny do muckitu i neudorfitu. Najnowsze badania wskazują na jego związki genetyczne z delatynitem, schraufitem i symetytem. Prawdopodobnie nie ma natomiast nic wspólnego z sukcynitem. Tworzy soczewki i bulaste skupienia. Żółtowoskowy w różnych odcieniach. Przełam muszlowy. Pali się bardzo kopcącym płomieniem. W Polsce podobną żywicę napotkano w osadach kredy w rejonie Bolesławiec–Lwówek Śląski. Walchowit Wiek: Cenoman Valchov, Czechy Wymiary: 68x48x37 mm Waga: 52,5 . Wheeleryt - żywica kopalna (być może odmiana retynitu) napotkana w złożach węgla brunatnego (kreda) w okolicy Nacimiento w Nowym Meksyku. Tworzy cienkie warstewki w węglu lub wypełnia szczeliny jego spękań. Brak bliższych danych. . Żywica dammarowa (damar, dammar, gum dammar) - współczesna żywica wydzielana przez pewne gatunki drzew. Pozyskiwana w Malezji i na wyspach Pacyfiku. Napotkana również w osadach czwartorzędu koło Melbourne w Australii. . Żywica olibanowa (frankincense, olibanum) - współczesna żywica wydzielana przez kadzidłowce (Boswellia). Pozyskiwana w Omanie, Jemenie i na północnych wybrzeżach Somalii. Obecnie rzadka z powodu znacznego przetrzebienia populacji kadzidłowców. BIBLIOGRAFIA HOCHSTETTER F. : New Zealand its physical geography, geology and natural history. Przekł. E. Sauter. Stuttgart : J. G. Cotta, 1867, S. 59. KOSMOWSKA-CERAMOWICZ B. : Infrared spectroscopy of burmite and Chinese carvings from the museums and private collections. Prace Muzeum Ziemi, 2004, T 47, S. 37-41. KRÜMBIEGEL G. : Duxyt - żywica kopalna?. Przegląd geologiczny, 2002, R. 50, Nr 3, S. 237-239, 271. SANDNER H. : Owady. Warszawa : PWN, 1989. VAVRA R. : Some „amber-like” organic minerals - a critical review of their chemistry and mineralogy. Prace Muzeum Ziemi, 2004, Nr 47, S. 10-20. Jeżeli chcesz szybko przejść do nadrzędnej strony kliknij poniższy interaktywny przycisk. UWAGA!!! Na czerwono oznaczono okazy które posiadają braki w opisach. Jeżeli możecie je uzupełnić lub jeżeli wykryjecie jakieś inne nie zauważone przeze mnie błędy proszę o informację. Za wszelkie konstruktywne uwagi z góry serdecznie dziękuję. W SUMIE OD ZAŁOŻENIA WITRYNY W 2005 ROKU ODWIEDZONO JĄ JUŻ RAZY

To wnioski z „Bilansu zasobów perspektywicznych kopalin w Polsce według stanu na dzień 31.12.2018 r.”, wykonanego przez specjalistów z Państwowego Instytutu Geologicznego - PIB. Bursztyn bałtycki (sukcynit) występujący na wybrzeżu Bałtyku i położone kilkaset kilometrów na południe złoża lubelskie powstały w tym samym czasie Dla potrzeb ludzkości na świecie pozyskuje się wiele typów różnych surowców. Każde państwo świata posiada z reguły zasoby jakichś surowców, a inne sprowadza z zagranicy. Podobnie jest w przypadku Polski. Jesteśmy krajem o dużych zasobach niektórych surowców, w innych zaś zmuszeni jesteśmy do importu. Polska jest zasobna przede wszystkich w surowce chemiczne i skalne, a sprowadza surowce energetyczne i niektóre metaliczne. Spis tematów (kliknij, aby przejść do wyboru tematów) Środowisko przyrodnicze Polski III Surowce mineralne Polski Surowce tworzą się w zróżnicowanych warunkach, co powoduje też różny sposób ich osadzania w skałach. Wśród głównych form złóż mineralnych wyróżniamy: Słupy/diapiry/wysady – pionowe złoże powstałe w wyniku nacisku i osiadania sąsiednich warstw skalnych, wypychających złoże ku górze. Typowe dla soli kamiennej i gipsu. Żyły – złoże przebiegające w poprzek starszych skał, wypełniające szczeliny i spękania między nimi. Może dotyczyć wielu surowców, np. złota, granitu. Pokłady – rozległe, poziome złoże skały osadowej, zlokalizowane pomiędzy innymi poziomymi warstwami skalnymi. Dotyczy wielu różnych surowców np. węgla kamiennego, węgla brunatnego, siarki, soli potasowej czy miedzi. Gniazda – złoże o nieregularnym kształcie, wypełniające wolne przestrzenie wewnątrz innych skał. Może dotyczyć np. boksytów, cynku i ołowiu. Soczewki – typ złoża, które wypełnia wydłużone przestrzenie miedzy warstwami skał, z największą koncentracją w centrum i malejącą ku obrzeżom złoża. Najczęściej dotyczy metali np. żelaza, chromu i metali niezależnych. Konkrecje – owalne złoże powstałe na skutek narastania osadu surowca wokół obiektu (jądra konkrecji). Może dotyczyć różnych surowców, rozmaitych metali, ale też fosforytów. Formy złóż mineralnych Źródło: Surowce świata, w tym te występujące w Polsce dzieli się na 4 grupy: Surowce energetyczne – wykorzystywane do produkcji energii cieplnej lub elektrycznej. Surowce metaliczne – wykorzystywane głównie w przetwórstwie przemysłowym. Surowce chemiczne – wykorzystywane głównie w przemyśle chemicznym. Surowce skalne – wykorzystywane przede wszystkim w budownictwie. Surowce w Polsce są rozmieszczone nierównomiernie. Największe bogactwo różnych typów surowców występuje w Polsce południowej i południowo-zachodniej, z kolei najuboższe są obszary Polski północnej i północno-wschodniej. Największe przemysłowe znacznie w Polsce mają wydobywane zasoby: Węgla kamiennego Węgla brunatnego Gazu ziemnego Miedzi Soli kamiennej Surowców skalnych wszelkiego typu 1. Surowce energetyczne Wśród czterech głównych surowców energetycznych, w tym wydobywanych w Polsce są: Ropa naftowa Gaz ziemny Węgiel kamienny Węgiel brunatny W tej grupie najistotniejsze są zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego. Niestety Polska posiada ich relatywnie niewiele. Mimo, iż obszary występowania obu surowców (zazwyczaj występują one wspólnie) wydają się zajmować znaczną część kraju, bo występują we wschodniej Małopolsce, na Podkarpaciu i w Karpatach, jak również w Wielkopolsce, na Ziemi Lubuskiej czy na Pomorzu Zachodnim, a dodatkowo także pod dnem Bałtyku; to ich złoża są ubogie (a często także wyczerpane) i nie pozwalają na zaspokojenie krajowego zapotrzebowania. Zasoby i kopalnie surowców energetycznych w Polsce Źródło: Najstarsze polskie złoża ropy naftowej leżą w Karpatach i na Podkarpaciu, ale obecnie są niemal w całości wyczerpane. Obecnie największe wydobycie ropy prowadzi się w Wielkopolsce, na Pomorzu Zachodnim (Kamień Pomorski) oraz z dna Bałtyku. Choć pierwsze przemysłowe wydobycie ropy naftowej uruchomiono w Bóbrce, to światowy początek przemysłu naftowego to stare szyby z XIX wieku w Gorlicach Źródło: Polska w 2020 r. wydobywała zaledwie około 0,93 mln ton ropy naftowej, podczas gdy na świecie było to około 4,4 mld ton. Tymczasem zapotrzebowanie Polski na ropę sięga (np. w 2018 r.) ponad 27 mln ton rocznie. Krajowe wydobycie, mimo sukcesywnego jego rozwijania, zaspokajało zaledwie około 3% potrzeb kraju. Oznacza to, że Polska importuje rocznie nawet 25-26 mln ton ropy naftowej, głównie z Rosji (około 2/3 całego importu tego surowca). Ropa naftowa jest wykorzystywana przede wszystkim do produkcji paliwa. Znajduje także zastosowanie w produkcji smarów, olejów, parafin i naft oraz jako składnik asfaltu i tworzyw sztucznych. Jedną ze spółek zajmujących się wydobyciem ropy naftowej i gazu ziemnego z dna Bałtyku jest Lotos Petrobaltic, który sukcesywnie zwiększa wydobycie Źródło: Polska posiada większe zasoby gazu ziemnego. Występują one w tych samych obszarach co ropa naftowa, jednak kluczowe wydobycie prowadzi się tutaj w Wielkopolsce i na Podkarpaciu. W 2020 r. wydobywano w naszym kraju około 3,8 mld m3 tego paliwa rocznie (dla porównania na świecie było to ponad 3,5 bln m3), podczas gdy krajowe zapotrzebowanie wynosiło około 18,7 mld m3. Wydobycie utrzymuje się na podobnym poziomie, mimo ciągłych poszukiwań nowych złóż i zaspokaja około 20% krajowego zapotrzebowania na gaz. Jego eksploatacją zajmuje się państwowe przedsiębiorstwo PGNiG. Tymczasem zapotrzebowanie stale wzrasta, przez co rośnie także import gazu do Polski. Ponad 50% gazu importuje się z Rosji, ale stale wzrasta rynek gazu skroplonego (LNG) importowanego głównie z państw arabskich ( z Kataru). Szansą na dywersyfikację dostaw gazu do Polski jest rozbudowa gazoportu Świnoujście Źródło: Przez pewien czas, około 2012 r. wydawało się, że Polska może stać się światowym potentatem produkcji gazu za sprawą tzw. gazu łupkowego. Niestety okazało się, że budowa geologiczna Polski nie sprzyja wydobyciu istniejących zasobów i marzenie o eksporcie polskiego gazu do innych państw i czerpaniu z tego zysków – spaliło na panewce. Podstawowym zastosowaniem gazu jest jego spalanie do produkcji energii cieplnej, w drugiej kolejności – elektrycznej. W formie skroplonej może być wykorzystywany jako paliwo. Znajduje też zastosowanie w niektórych wyrobach przemysłu chemicznego i przy produkcji tworzyw sztucznych. O wiele korzystniej przedstawiają się polskie zasoby węgla kamiennego, jak również węgla brunatnego, w których wydobyciu jesteśmy w grupie światowych liderów. Niestety wykorzystanie obu tych paliw jest niekorzystne dla środowiska naturalnego, koszty wydobycia szybko rosną (przez co opłacalność spada, a nawet dochodzi do sytuacji gdy importuje się tańszy węgiel z zagranicy mimo wystarczającego wydobycia w kraju!), dodatkowo zasoby skończą się w perspektywie maksymalnie kilkudziesięciu lat. Istotne złoża węgla kamiennego znajdują się w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (80% zasobów polskiego węgla), gdzie działa też najwięcej kopalń tego surowca. Jedna duża kopalnia (Bogdanka) działa także w Lubelskim Zagłębiu Węglowym. W przeszłości wydobycie prowadzono w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym w okolicach Wałbrzycha, ale zakończono je w 2000 r. Intensywne wydobycie węgla prowadzi się w kopalni w Rybniku Źródło: Na świecie wydobywa się (2018) około 7,7 mld ton węgla rocznie, z tego 63 mln ton w Polsce (2018). Pod tym względem Polska jest europejskim liderem (nie licząc Rosji). Jednak to znaczny spadek, bo jeszcze w 2001 r. przekraczało ono 100 mln ton. Wydobycie z roku na rok maleje, mimo iż zaspokaja 100% polskich potrzeb. Nie jest jednak opłacalne ekonomicznie, głównie ze względu na rosnące koszty. Z tego powodu, w samym 2018 r. zaimportowano do Polski 20 mln ton węgla kamiennego z zagranicy, głównie z Rosji, podczas gdy na hałdach przy kopalniach leżało odłogiem nawet 5 mln wydobytego węgla, a kolejne miliony nie były wydobywane mimo faktycznej możliwości sektora górniczego. Wydobycie węgla kamiennego w Polsce maleje każdego roku i prognozuje się, że może zakończyć się całkowicie nawet do 2040/2050 r. lub niewiele później. Węgiel kamienny jest wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej oraz cieplnej. Dodatkowo wykorzystuje się go do produkcji niektórych leków i wyrobów chemicznych np. barwników, przy produkcji tworzyw sztucznych oraz w hutnictwie do produkcji koksu i stali. Polska dysponuje również dużymi zasobami węgla brunatnego. Ich rozmieszczenie ma bardziej punktowy charakter. Trzy główne miejsca wydobycia to: Zagłębie Bełchatowskie, Zagłębie Konińskie i Zagłębie Turoszowskie (Bogatynia). Wydobycie węgla brunatnego w Zagłębiu Turoszowskim stało się przedmiotem sporu Polsko-Czeskiego na tle ekologii Źródło: Na świecie w 2018 r. wydobywano około 1,2 mld ton tego surowca, w tym około 61 mln ton w Polsce. Polska odpowiadała za ponad 5% światowej produkcji tego surowca i zajmowała 6/7 miejsce na świecie i drugie w Europie po Niemczech (pomijając Rosję). Podobnie jak w przypadku węgla kamiennego, wydobycie stale spada. Niemniej jednak jest ono znacznie bardziej opłacalne w polskich warunkach terenowych (metoda odkrywkowa), acz ze względu na niską wartość kaloryczną tego paliwa, praktycznie się go nie eksportuje. Polska w całości wykorzystuje więc własne wydobycie i jest ono adekwatne do potrzeb (100% zapotrzebowania). Prognozuje się jednak, że jeszcze przed 2050 r. Polska całkowicie odejdzie od wydobycia tego paliwa, które jest niezwykle szkodliwe dla środowiska, a zasoby wyczerpują się. Podstawowym zastosowaniem węgla brunatnego jest produkcja energii elektrycznej i cieplnej (acz raczej w elektrociepłowniach niż paleniskach domowych). 2. Surowce metaliczne Polska nie należy do szczególnie mocno zasobnych w metale. Wśród wydobywanych kluczową rolę odgrywa miedź, w przeszłości pewną rolę odgrywały też cynk i ołów. W Polsce w pewnych ilościach wydobywa się lub wydobywało w przeszłości też żelazo, srebro, złoto, nikiel, selen, wanad, kobalt, molibden czy kadm, ale albo mają one niewielkie znaczenie, albo ich wydobycie jest śladowe. Zasoby i kopalnie wybranych surowców metalicznych w Polsce Źródło: Obecnie w Polsce nie wydobywa się w ogóle rudy żelaza, choć w przeszłości prowadzono wydobycie w Górach Świętokrzyskich. Zasoby występujące są nieeksploatowane głównie z powodu nieopłacalności (złe warunki geologiczne) lub niewielkich złóż. Jedynym rokującym zasobem wydają się złoża w okolicy Suwałk, ale nie są one wydobywane ze względu na głębokie zaleganie, a dodatkowo potencjalny silny konflikt ze środowiskiem naturalnym. Na świecie wydobywa się tymczasem 2,5 mld ton tego surowca rocznie. Polska najczęściej nie importuje rudy surowca, lecz gotowy wyrób w postaci stali. Tej zaimportowano w 2018 r. ponad 15 mln ton. Ruda żelaza służy do produkcji stali, z której powstają kolejne wyroby. Najkorzystniej przedstawia się w grupie metali, wydobycie miedzi. Polska wydobywa około 442 tys. ton tego metalu rocznie (nieznaczny spadek w ostatnich latach), podczas gdy wydobycie na całym świecie sięga około 20,5 mln ton. Nasz kraj odpowiada więc za 2% wydobycia światowego, co czyni nas jednym z liderów światowych (12 miejsce na świecie i 1 w Europie nie licząc Rosji). Wydobycie prowadzi się na Dolnym Śląsku w tak zwanym Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym (Lubin, Głogów, Polkowice). Nazwa może być mylna, gdyż miedzi nie wydobywa się w Legnicy, acz znajduje się tam huta tego metalu. Planuje się także uruchomienie wydobycia w Nowej Soli koło Zielonej Góry (Ziemia Lubuska) oraz w Wielkopolsce. Polska jest eksporterem miedzi. Prawie 400 tys. wydobywanego metalu (90%) przeznacza się na sprzedaż za granicę, głównie do Niemiec. Wydobycie miedzi w Polsce prowadzi państwowa spółka KGHM, która pozyskuje ten surowiec także w innych krajach świata (na zdjęciu kopalnia w Lubinie) Źródło: Miedź jest niezwykle ważnym surowcem w przemyśle elektronicznym jako składnik kabli, przewodów oraz wyrobów elektroniki użytkowej. Dodatkowo znajduje zastosowanie w pokryciach dachowych, przy produkcji paneli słonecznych, a nawet naczyń i sztućców. Jest też częstym składnikiem stopów z innymi metalami. W latach 1974 – 2020 Polska prowadziła także wydobycie rud cynku i ołowiu. Z tego cynku wydobywano 43 tys. ton, a ołowiu 18 tys. ton (2020). Dla porównania na świecie wydobywano odpowiednio 13,6 mln ton cynku i 4,6 mln ton ołowiu, polska eksploatacja miała więc śladowy udział w wydobyciu światowym. Ze względu na wyczerpanie opłacalnych ekonomicznie zasobów, w 2020 r. zamknięto jedyną w Polsce kopalnię – Pomorzany w Olkuszu na Górnym Śląsku. Tym samym wydobycie spadło do zera, a krajowe zapotrzebowanie opiera się w całości na imporcie, jednak jego dokładna wartość jest trudna do wskazania, ze względu na import głównie gotowych wyrobów z tych metali. Cynk i ołów mają szerokie zastosowanie. Cynk zwłaszcza jako ochrona stali przed korozją czy składnik niektórych stopów z innymi metalami. Dodatkowo używa się go do produkcji blachy dachowej, a nawet farb. Ołów z kolei ma zastosowanie przy produkcji baterii i akumulatorów, ponadto pokryć dachowych, blach czy rynien. Znajduje też zastosowanie w produkcji uzbrojenia (głównie amunicji). Wykorzystuje się także jego właściwości w celu ochrony przed promieniowaniem. 3. Surowce chemiczne Na tle innych grup surowców, Polska posiada dość znaczące zasoby surowców chemicznych, zwłaszcza soli kamiennej oraz siarki. Ponadto w Polsce występują sole potasowe, baryt, fluoryt i fosforyty, ale ich zasoby są niewielkie, przez co nie są wydobywane (lub jedynie na niewielką skalę). Zasoby i kopalnie wybranych surowców chemicznych w Polsce Źródło: Polska sól kamienna należy do największych skarbów naszego kraju. Już od średniowiecza, aż do 1996 r. eksploatację zasobów prowadzono w Bochni i Wieliczce, ale obecnie obie kopalnie pełnią jedynie funkcje muzeów. Królewskie kopalnie Soli w Bochni (zdjęcie) i Wieliczce są wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO Źródło: Obecnie największe eksploatowane zasoby soli kamiennej znajdują się na Kujawach – 80% całych zasobów, głównie w kopalniach w Kłodawie, Mogilnie oraz Górze pod Inowrocławiem. Pozostałe zasoby wydobywane znajdują się na przedpolu Karpat, w Wielkopolsce oraz okolicy Zatoki Puckiej. W 2020 r. w Polsce pozyskiwano 3,64 mln ton soli kamiennej (utrzymuje się na podobnym poziomie), podczas gdy na świecie było to około 270 mln ton. Polska była na 13 miejscu na świecie wśród głównych producentów soli. Odbiorcą soli jest głównie polski przemysł chemiczny, część jej zasobów eksportuje się do innych państw. Sól ma szerokie zastosowanie, zwłaszcza w gastronomii, ale też przy produkcji licznych wyrobów przemysłu chemicznego (chlor, soda, kwas solny), jak również wykorzystywana jest w celach leczniczych. Znajduje też zastosowanie jako sól drogowa. Drugim ważnym wydobywanym w Polsce surowcem chemicznym jest siarka. Choć na świecie obecnie większość pozyskiwanego surowca pochodzi z odsiarczanej ropy naftowej, gazu ziemnego i niektórych metali, w Polsce prowadzi się ciągle wydobycie metodą tradycyjną z kopalni w Osieku (jedyne takie miejsce na świecie – metoda podziemnego wytopu), a do 1996 r. także w sąsiednim Grzybowie. W przeszłości siarkę wydobywano (do lat 90-tych) w Zagłębiu Tarnobrzeskim, które było największym miejscem wydobycia siarki na świecie. Tanie zasoby z odsiarczania innych wydobywanych surowców doprowadziły jednak do załamania polskiego wydobycia siarki, po którym w Tarnobrzegu pozostało muzeum oraz sztuczne jezioro. W 2020 r. w Osieku wydobyto 422 tys. ton siarki, podczas gdy na świecie było to około 79 mln ton (w tym 99% z wykorzystaniem technologii odsiarczania). Kopalnia siarki w Osieku odgrywa marginalną rolę, ale jest celem wycieczek turystycznych Źródło: Siarka jest jednym z istotnych elementów przemysłu chemicznego, wykorzystywana do produkcji kwasu siarkowego czy nawozów mineralnych i środków ochrony roślin oraz leków. Ponadto znajduje zastosowanie w produkcji gum, barwników i zapałek. 4. Surowce skalne Polska jest jednym z najbardziej zasobnych w surowce skalne państw świata (a przynajmniej w relacji do swojej powierzchni). Zawdzięczamy to nie tylko złożonej budowie geologicznej, ale też obecności zlodowaceń. Zasoby i kopalnie wybranych surowców skalnych w Polsce Źródło: Dużą rolę odgrywają między innymi wydobywane w Niecce Nidziańskiej (Małopolska) oraz na Dolnym Śląsku złoża gipsów i anhydrytów. Ich wydobycie sięga ponad 1 mln ton rocznie (2020), przy wydobyciu światowym na poziomie około 151 mln ton. Są one wykorzystywane w budownictwie, modelarstwie oraz medycynie (stomatologia, chirurgia). Kolejna ważna grupa to różnego rodzaju tzw. kamienie drogowe i budowlane, do których należą surowce takie jak skały wulkaniczne: granity, bazalty, melafiry, gabra, porfiry, granodioryty, diabazy i sjenity; skały metamorficzne: gnejsy i marmury oraz skały osadowe: dolomity i wapienie oraz piaskowce. Ich znaczne zasoby znajdują się w Sudetach i na Dolnym Śląsku (połowa całych zasobów kamieni budowlanych jest w tym województwie) oraz w Górach Świętokrzyskich (głównie skały magmowe i metamorficzne), z kolei złoża wapieni i dolomitów znajdują się zwłaszcza w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. We wszystkich tych miejscach znajdują się też piaskowce, jednak ich największe skupisko jest w Karpatach. Łączne wydobycie wszystkich surowców w tej grupie sięga ponad 120 milionów ton. Kamienie drogowe, jak nazwa wskazuje – wykorzystywane są w budownictwie drogowym, do tworzenia chodników, krawężników, płyt drogowych oraz jako podsypy pod inne rodzaje nawierzchni drogowej. Część z nich znajduje też inne zastosowanie np. w produkcji nagrobków (granit, marmur). Polska posiada także zasoby kredy, których wydobycie prowadzi się na terenie południowego Podlasia, jest ono jednak niewielkie i sięga około 240 tys. ton. Ma dość szerokie zastosowanie – wapień w rolnictwie, produkcja farb, lakierów, materiałów budowlanych i tworzyw sztucznych. Kolejna ważna grupa to piaski, żwiry, gliny i iły, których zasoby występują powszechnie na terenie całego kraju, zwłaszcza w w centralnej i południowej części. Ze względu na niską wagę, łączna ilość wydobytych surowców to zaledwie około kilka milionów ton (piaski, żwiry, gliny) oraz kilka milionów metrów sześciennych (iły). Surowce skalne występują powszechnie na całym świecie, także w Polsce Źródło: Te surowce mają szerokie zastosowanie. Od przemysłu szklarskiego, jako materiał budowlany i półprodukt dla innych materiałów budowlanych (np. cementu), po produkcję wyrobów ceramicznych, a nawet materiałów ogniotrwałych. 5. Inne surowce Polska posiada niewielkie (lub wręcz zerowe) zasoby innych minerałów takich jak kamienie szlachetne oraz półszlachetne. Ich największe skupiska znajdują się w kilku pasmach Sudetów. Szczególnym skarbem Polski jest jednak bursztyn. Polska jest jednym z liderów światowej produkcji, których największe światowe zasoby (90%) znajdują się w Obwodzie Kaliningradzkim (Rosja). Plaże polskiej części Bałtyku są jednak również zasobne, zwłaszcza w Zatoce Gdańskiej w tym szczególnie na Mierzei Wiślanej. Szacuje się, że zbieracze na polskich plażach pozyskują rocznie nawet do 6 ton bursztynu. Wydobycie przemysłowe, najczęściej przy okazji robót ziemnych liczy się maksymalnie w setkach kilogramów. 17 kg bursztynu pozyskano w trakcie budowy przekopu Mierzei Wiślanej, znaczne ilości pozyskali jednak także lokalni mieszkańcy-zbieracze. Bursztyn najczęściej zbiera się po sztormach – dla wielu mieszkańców to okazja na dodatkowy zarobek Źródło: Kamienie szlachetne występujące w Polsce oraz bursztyn mają przede wszystkim znaczenie kolekcjonerskie i jubilerskie. ^{W 1946 roku nasz kraj liczył 23,5 mln mieszkańców, a dziś jest nas 38,5 mln. Przez ten czas ogólne rozmieszczenie ludności w zasadzie się nie zmieniło. Wciąż najsilniej zaludnione pozostają województwa południowe (śląskie i małopolskie), a najsłabiej – województwa północne. Warto zwrócić uwagę na obszary tzw.} fot. 1. Najlepiej szukać bursztynu tuż po sztormie! Szczególnie w wodorostach zaplątują się małe bursztynowe bryłki. Największe szanse na jego znalezienie mamy na Wyspie Sobieszewskiej, w Ustce, Mikoszewie i Stegnie. 2. Dzisiaj bursztyn trafia coraz częściej do kosmetyków i jest podstawą zabiegów pielęgnacyjnych na ciało. Kremy zawierające bursztyn przeznaczone są do pielęgnacji cery zmęczonej i wymagającej odnowy komórkowej. Kosmetyki te poprawiają nawilżenie i natłuszczenie skóry oraz przywracają jej jędrność i elastyczność. Zmniejszają również wyraźnie szorstkość skóry i głębokość zmarszczek. 3. Bursztyn zainspirował także... restauratorów. „Jantarowy” rosół gotowany na perliczce, podany z makaronem i zieloną pietruszką lub stek z tuńczyka w towarzystwie blinów i bursztynowego sosu cytrusowo-miodowego. 4. Wyspa Sobieszewska jest jednym z bogatszych w bursztyn odcinków polskiego wybrzeża i jednocześnie miejscem zamieszkania najsłynniejszego polskiego poławiacza bursztynu, pana Sylwestra Maluchy. 5. Na świecie istnieje ponad 60 gatunków bursztynu. Obok pięknego bursztynu bałtyckiego istnieje również bursztyn japoński, meksykański czy dominikański. 6. Najbardziej ceniony jest bursztyn poławiany metodą tradycyjną. W ten sposób można znaleźć wyjątkowe okazy, ważące blisko 1kg. Brodzenie w wodzie do wysokości kolan pozwala na znalezienie najcenniejszych okazów. 7. W Chinach bursztyn ma szczególne znaczenie. Kupowany jest nie tylko ze względu na swoje estetyczne walory i pewną lokatę kapitału. Jest tam powszechnie uznawany za kamień o silnych leczniczych właściwościach, a także ma duże znaczenie symboliczne. Jest czwartym atrybutem Buddy. 8. Największym okazem znalezionym w Polsce jest waży prawie 10 kg. Odnaleziono go w 1860 roku w okolicach Kamienia Pomorskiego. 9. Jeśli mężczyzna jako pierwszy prezent podaruje kobiecie coś z bursztynu (najlepiej naszyjnik lub wisiorek) to na pewno zaprowadzi ją do podstawie materiałów prasowych Przeczytajcie więcej podróżniczych inspiracji:

Pustynie w Polsce zarastają roślinnością, warto je więc szybko zobaczyć. Podpowiadamy, gdzie jechać, żeby zobaczyć ruchome wydmy i pustynny piasek w Polsce. TVN24 TVN METEO

Bursztyn to stwardniała, kopalna żywica drzewa (sukcynit), także subfosylne, naturalne żywice drzew (tak zwane kopale), które znajdują zastosowanie szczególnie jako kadzidła, albo w przemyśle do lakierów i farb (np. kopal kauri z Agathis dammara w Nowej Zelandii). Bursztyn znany jest z wiekowo różnych okresów geologicznych, w większości jednak z trzeciorzędu i kredy. Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach. Najmniej liczne są złoża bursztynu w geologicznym tego słowa znaczeniu. Do takich zalicza się przede wszystkim bursztyn bałtycki w miejscowości Jantarnyj (dawniej Palmnicken, Rosja) i bursztyn bitterfeldzki z byłej kopalni węgla brunatnego Goitsche (dzisiaj “Bursztynowe” – albo Jezioro Goitzsche). Poznaj naszą niezwykłą kolekcję biżuterii z bursztynu z zatopionymi insektami Dowiedz się z jakiego drzewa pochodzi bursztyn bałtycki Sprawdź naszą ofertę biżuterii z bursztynem w różnych kolorach

Bursztyn w Polsce W Polsce, zwłaszcza na północy kraju, bursztyn posiada szczególne miejsce w kulturze i historii. Wybrzeże Bałtyku jest jednym z głównych miejsc na świecie, gdzie można znaleźć ten cenny kamień, co uczyniło Polskę jednym z kluczowych graczy w międzynarodowym handlu bursztynem.

Bursztyn jest kopaliną, a dokładniej twardą kopalną żywicą drzew iglastych z gatunku Pinius. Bursztyn występuje we wszystkich możliwych odcieniach kolorów żółtego i bursztynu nie jest jego cechą stałą - z czasem zmienia się od jasnożółtej poprzez pomarańczową do czerwonej i czerwonobrunatną. Można spotkać bursztyny o odcieniach: czerwonym, zielonkawym, niebieskawym, fioletowym. Te ostatnie spotykane wśród bieli są unikalne, ale i nietrwałe. Bursztyn topi się w ok. 300–385 stopni Celsjusza. W temperaturze do 180 stopni staje się miękki jak guma. Bursztyn naturalny charakteryzuje się brakiem odporności na działanie niektórych chemikaliów: alkohol, benzyna, kwasy, gorące kąpiele (wyjątek: odporny na działanie eteru). Moda na biżuterię z bursztynu panowała w czasach Nerona. Pisał o tym historyk rzymski Pliniusz magiczne właściwości jest symbolem optymizmu i początku. Posiada ciepłe i słoneczne promieniowanie bardzo pomocne we wszystkich sytuacjach życiowych, sprzyja powodzeniu podejmowanych działań i pomaga w osiągnięciu sukcesów we wszystkich przedsięwzięciach. Neutralizuje negatywne promieniowanie odbiorników telewizyjnych i komputerowych. Istnieje wśród niektórych przekonanie, że noszenie bursztynu ma szczególną moc i stosuje się go jako amulet. Na Wschodzie bursztynu używa się do pogłębienia medytacji, starożytni magowie radzili nosić go bezpośrednio przy skórze wówczas zachowa się długie życie, zdrowie i urodę. Trzymany pod łóżkiem zapobiega bezsenności i koszmarom sennym. Bursztyn ma chronić przed urokami, klątwami i złymi ludźmi. Rozpylenie wody bursztynowej w powietrzu działa hormonizująca i kojąco na ciało i psychikę. Według medycyny niekonwencjonalnej bursztyn polecany jest osobom chorym na tarczycę, górne drogi oddechowe, bóle kręgosłupa. Biżuterię z bursztynem należy myć pod bieżącą wodą, jeśli jest taka możliwość to w źródełku. Nie należy trzymać kamieni na słońcu. Astrologicznie wskazany dla Bliźniąt, Lwa i Panny.

Po odpowiedniej obróbce bursztyn, np. w postaci kwasu bursztynowego, bywa stosowany jako składnik leków, zwłaszcza maści. Ma właściwości pobudzające system nerwowy i trawienny, przeciwzapalne i antytoksyczne. Bursztyn jest też często stosowany jako składnik nalewek. Żywica częściowo rozpuszcza się w spirytusie, co umożliwia

Zapoznajcie się z naszym poradnikiem: jak nie dać się kleszczom w sezonie 2022? Mapa występowania kleszczy, sposoby obrony przed nimi, objawy ukąszenia. grejak / zdjęcie ilustracyjneSezon na kleszcze w 2022 roku trwa w pełni. Te pajęczaki to zmora amatorów przebywania na łonie natury. Co trzeci z tych podstępnych pasożytów może powodować zakażenie niebezpiecznymi wirusami i wywoływać choroby. Lasy Państwowe ostrzegają: „Inwazja trwa". Jak się chronić przed tymi pajęczakami? Gdzie w Polsce jest najwięcej kleszczy? Jakie choroby przenoszą? Co zabrać na wycieczkę, aby nie dać się kleszczom? Zobacz naszą mapę kleszczy w treściGdzie w Europie i w Polsce występują kleszcze?Lasy Państwowe ostrzegają: „Inwazja kleszczy trwa"Kleszcze - czym są?Kleszcze na ciele człowiekaJakie choroby przenoszą kleszcze?Jak uchronić się przed kleszczami na wakacjach czy urlopie? Co odstrasza kleszcze?Kleszcze u zwierząt - jak postępować? Gdzie w Europie i w Polsce występują kleszcze?Kleszcze występują powszechnie w całej Europie. Ich ulubione miejsca to wszystkie tereny zielone - począwszy od parków, lasów i łąk do przydomowych ogródków. Od kilku lat duże natężenie występowania tych pasożytów notuje się szczególnie w województwie podlaskim, warmińsko-mazurskimi mazowieckim. Oto mapa kleszczy w Polsce i miejsc, w których w 2022 roku znaleziono kleszcze lub ich występowanie w dużych ilościach jest bardzo prawdopodobne:Lasy Państwowe ostrzegają: „Inwazja kleszczy trwa"Inwazja kleszczy w 2022 roku stała się faktem, o czym poinformowały Lasy Państwowe we wpisie na Twitterze. Leśnicy przypominają odwiedzającym tereny zielone turystom, jak postępować w przypadku ukąszenia przez kleszcza. O wzmożonym występowaniu tych niebezpiecznych pajęczaków na terenie Warmii i Mazur opowiedziała dr hab. Małgorzata Dmitryjuk z Katedry Biochemii na Wydziale Biologii i Biotechnologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w na Warmii i Mazurach występuje duży odsetek kleszczy zarażonych bakteriami Borrelia burgdorferi, czyli krętkami wywołującymi boreliozę. Z naszych badań wynika, że wśród kleszczy zdejmowanych ze zwierząt domowych oraz z dziko żyjących, głównie z saren oraz jeleni, aż 24% jest zarażonych krętkami. Z danych pochodzących z innych obszarów kraju wynika, że liczba zarażonych kleszczy stale wzrasta. Co istotne, do tej pory w naszym regionie notowaliśmy głównie zarażenia tylko przez kleszcze z gatunku Ixodes ricinus (kleszcz pospolity, kleszcz pastwiskowy), występujące najpowszechniej. Natomiast obecnie obserwujemy bardzo szybki wzrost populacji kleszczy z gatunku Dermacentor reticulatus (kleszcza łąkowego), o którym do niedawna sądzono, że atakuje wyłącznie zwierzęta. Niestety, mamy coraz więcej doniesień o ukąszeniach ludzi przez tego kleszcza. Nie ma bezpośrednich dowodów na przenoszenie przez D. reticulatus patogenów na człowieka, ale z pewnością odgrywa on dużą rolę w rozprzestrzenianiu wielu patogenów - czytamy na stronie oznacza to jednak, że reszta Polski wolna jest od kleszczy - wręcz przeciwnie! W 2022 roku już w prawie całym kraju odnotowano ich występowanie. Na kleszcze powinni uważać wszyscy ci, którzy wybierają się w okresie wiosenno-letnim na łono natury. Bez względu na to, czy jest to piknik na łące, wycieczka do lasu czy marsz po parku krajobrazowym, każdy może stać się ofiarą tego niebezpiecznego lasy - idealne miejsca na spacery. Znacie je wszystkie? [LISTA]Szlak Świętej Warmii coraz popularniejszy – pomysł na wiosenną wycieczkęKleszcze - czym są?Kleszcze to niewielkie (do 3 centymetrów długości, najczęściej mniej niż 1,5 cm) pajęczaki o owalnym kształcie, które pasożytują na ludziach i zwierzętach. Odżywiają się krwią przez około 15 dni - właśnie dlatego najczęściej „wczepiają się” w miękkie i ciepłe miejsca na ciałach swoich ofiar. Kiedy znajdą się w dogodnej dla siebie lokalizacji, za pomocą ostrej części aparatu gębowego wycinają otwór w naskórku i przyczepiają się, wysysając krew. Ukłucie kleszcza nie boli - ślina tych stawonogów zawiera środek na ciele człowiekaKleszcz na skórze człowieka natalyaa / nie są specjalnie wybrednymi pasożytami, dlatego po wizycie w miejscu, w którym występują te pajęczaki, dobrze jest sprawdzić całe swoje ciało. Szczególną uwagę powinniśmy poświęcić okolicom pod kolanami, pod pachami i skórze na głowie, dokładnie przeczesując włosy Narażone na ukąszenia kleszczy są również dzieci - te niebezpieczne stawonogi uwielbiają chować się w dziecięcych pachwinach, na głowie, klatce piersiowej i karku. Jedynymi miejscami na ciele człowieka, na których nie odnotowano dużej przyczepności kleszczy były stopy, dłonie oraz choroby przenoszą kleszcze?Niektóre kleszcze są nosicielami wielu niebezpiecznych wirusów i bakterii, które przenikają do organizmu ludzkiego lub zwierzęcego ze śliną pasożyta. Szacuje się, że ponad 30% kleszczy jest czymś zakażonych. Szansa na wprowadzenie przez pajęczaka wirusów czy bakterii do naszego organizmu jest więc dość wysoka. Najbardziej znaną chorobą, którą mogą nas zarazić kleszcze jest borelioza - niebezpieczna choroba zakaźna, którą dość trudno wykryć. Spowodowana jest przez krętki Borelli, którymi zarażonych jest bardzo dużo kleszczy. Krętki przedostają się do organizmu człowieka najczęściej przez ślinę lub wymiociny pasożyta. Jednym z pierwszych objawów jest tzw. rumień wędrujący (niestety nie ukazuje się u wszystkich zakażonych), czyli okrągłe zaczerwienienie pojawiające się w okolicy ukąszenia kleszcza. Rodzajów boreliozy jest kilka - może ona zaburzać funkcjonowanie całego organizmu (głównie stawów, serca i układu nerwowego) i ujawnić się dopiero po wielu latach. Anaplazmoza to kolejna choroba, którą przenoszą kleszcze. Występuje rzadko, a jej przebieg jest często bezobjawowy. Ci, którzy odczują jakiekolwiek skutki choroby, najczęściej będą uskarżać się na wysoką gorączkę, silne bóle głowy, bóle mięśni i stawów, dreszcze, nudności i inne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wysypkę, a nawet powiększenie niektórych narządów. Kleszczowe zapalenie mózgu to zdecydowanie najgroźniejsza dolegliwość przenoszona przez kleszcze. Spowodowana jest zakażeniem wirusem KZM, który atakuje komórki w mózgu żywiciela. Na zakażenie KZM narażeni są przedstawiciele wszystkich grup wiekowych, w tym niemowlęta. Choć rozwój choroby zależy od organizmu, w skrajnych przypadkach kleszczowe zapalenie mózgu może prowadzić nawet do śmierci. Najczęstszymi objawami KZM są te grypopodobne - gorączka czy ból mięśni. Jeżeli u zakażonego dojdzie do rozwoju następnego etapu choroby, zajęte zostaną struktury w jego centralnym układzie nerwowym. Towarzyszyć temu mogą gorączka, ból głowy, sztywność karku, zaburzenia równowagi czy napady padaczkowe. Szczyt zachorowań przypada co roku na lipiec, sierpień, wrzesień i październik, dlatego tak ważna jest ochrona przed kleszczami i odpowiednie przygotowanie do pieszych i rowerowych wycieczek. Wysokie klify i dom orła bielika. Co warto zobaczyć w Wolińskim Parku Narodowym? Wiosna w Kampinoskim Parku Narodowym. Dlaczego warto pojechać tam właśnie teraz?Jak uchronić się przed kleszczami na wakacjach czy urlopie? Co odstrasza kleszcze?Od lat ludzie próbują poradzić sobie ze skutkami ukąszeń przez kleszcze, jednak istnieje kilka sposobów, które mogą w znacznym stopniu pomóc w zwalczaniu groźnych chorób. Jeżeli wybieracie się na wycieczkę do lasu, na łąkę lub w inne miejsce, gdzie mogą występować te pajęczaki pamiętajcie o wybraniu odpowiedniego ubioru. Wybierając się nad jezioro, do lasu czy na łąkę koniecznie zaopatrzcie się w czapkę lub inne nakrycie głowy. Kleszcze mogą ukrywać się w koronach drzew i dogodnym momencie spaść na głowę potencjalnego żywiciela. Dobrym sposobem na zabezpieczenie się przed kleszczami jest również założenie długich skarpet i wsunięcie w nie nogawek spodni oraz założenie odzieży w jasnych kolorach, dzięki czemu łatwiej będzie znaleźć na ubraniach ciemnego pajęczaka. Możliwie szczelnie okryj ciało (koszula z długim rękawem, długie spodnie, zakryte buty). Po powrocie z lasu lub parku zdejmij ubranie i wytrzep je. Obejrzyj całe ciało. Kleszcze najczęściej wbijają się w miejsca, gdzie mamy najcieńszy naskórek - czytamy w komunikacie Lasów jeszcze można zrobić, by uniknąć ukąszenia kleszcza?Szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu to najlepsza ochrona przed tym niebezpiecznym zakażeniem. Najlepiej wykonać je wczesną wiosną - w tym czasie notuje się wzrost aktywności kleszczy. Jej przyjęcie zaleca się osobom przebywającym na obszarach, w których odnotowano dużą ilość tych pasożytów. Przyjęcie każdej szczepionki powinno być uprzednio skonsultowane z lekarzem. Koniecznością jest także zaopatrzenie się w preparaty odstraszające kleszcze. Na rynku jest ich cała masa - najczęściej w formie sprayu. Najlepiej działają te, w których składzie można znaleźć DEET, IR3535, olejek z eukaliptusa cytrynowego czy pikarydynę. Uwaga! Przed użyciem preparatów na dziecięcej skórze warto zasięgnąć porady specjalisty - nie wszystkie substancje nadają się do użycia w przypadku maluchów. Apteczka i zestaw do usuwania kleszczy w plecaku to zawsze dobry pomysł. W przypadku ukąszenia kleszcza kluczowy jest czas - im szybciej go usuniemy, tym mniejsze ryzyko zakażenia. Trzeba jednak potrafić usunąć je w odpowiedni sposób i najlepiej poprosić o usunięcie pasożyta pracownika placówki medycznej. Jeżeli nie jest to możliwe i potraficie sami rozprawić się z kleszczem, musicie być zaopatrzeni w pęsetę i środki odkażające oraz opatrunkowe. Kleszcze u zwierząt - jak postępować?Zwierzęta również są bardzo narażone na ukąszenia kleszczy i tak jak u ludzi, może wiązać się to z poważnymi powikłaniami. U zwierząt domowych (szczególnie psów), których skóra pokryta gęstą sierścią stanowi idealne środowisko dla pasożytów, jedną z chorób wywoływanych przez kleszcze jest babeszjoza. Do jej objawów należą: wysoka gorączka, osłabienie i brak apetytu. Niewykryta babeszjoza prowadzi do niewydolności wielu narządów, zaburzeń neurologicznych czy niskiego ciśnienia krwi pupila. Tym bardziej ważne jest, żeby usunąć pajęczaka ze skóry zwierzęcia jak najszybciej. Jak to zrobić? Kleszcza (tuż przy skórze) należy chwycić i wykręcić pęsetą szybkim, zdecydowanym ruchem. Pod żadnym pozorem nie wolno go niczym smarować - zwiększa to ryzyko przeniesienia choroby. Jeżeli część pajęczaka zostanie w skórze, zwierzę trzeba zabrać jak najszybciej do weterynarza, a po całym zabiegu bacznie obserwować zachowanie czworonoga. By zabezpieczyć pupila przed atakami kleszczy warto już teraz poprosić lekarza weterynarii o specjalne krople czy obrożę przeciwkleszczową, które skutecznie odstraszają pasożyty. Uczulamy wszystkich zapalonych podróżników - uważajcie na kleszcze! Nigdy nie wiadomo, który z nich jest nosicielem groźnych wirusów. Stosując się do powyższych porad, skutecznie zminimalizujecie ryzyko ukąszenia i uchronicie się przed jego potencjalnymi polskie parki i ogrody – w sam raz na wiosenny weekend blisko miastaOto najciekawsze trasy rowerowe nad BałtykiemNajlepsze miejsca w Łodzi na wiosenny spacer. Tam warto wybrać się na przechadzkęRower z dzieckiem. Fotelik czy przyczepka - jak bezpiecznie podróżować z maluchem? Polecane ofertyMateriały promocyjne partnera Bursztyn dawniej nazywany był też jantarem. Stosowano go na wiele różnych dolegliwości. Kładziono pod poduszkę, aby zapewniał spokojny sen. Sporządzano z niego mikstury i preparaty, m.in. na bóle głowy, bóle reumatyczne, choroby gardła i problemy skórne. Wierzono, że noszenie biżuterii bursztynowej czy posiadanie tego surowca w Eksponat z Muzeum Bursztynu - inkluzja osy w bursztynie bałtyckim, Jonas Damzen mat. MB Oficjalne otwarcie Muzeum Bursztynu w nowej siedzibie - w Wielkim Młynie (ul. Wielkie Młyny 7) - odbędzie się w sobotę, 24 lipca 2021 roku. Z tej okazji przygotowano bursztynowy weekend, czyli trzy dni atrakcji, podczas których na skwerze Heweliusza (obok Wielkiego Młyna) odbywać się będą spotkania (łącznie 37) poświęcone bursztynowi w różnych odsłonach oraz pokazy wielkoformatowej projekcji audiowizualnej. Udział w wydarzeniach bursztynowego weekendu jest bezpłatny. ZOBACZ MUZEUM BURSZTYNU PRZED OTWARCIEM Otwarcie muzeum bursztynu już 24 lipca. Wielki Młyn ponownie dostępny dla mieszkańców i turystów A co wiemy o bursztynie? Choć bursztyn kojarzy się większości z nas z morzem, to jest żywicą drzew… I tu wciąż nierozwiązana przez naukę zagadka. – Ciągle nie mamy pewności, które drzewa wydały żywicę zastygłą w postaci bursztynu i co takiego się stało, że ten proces był tak bardzo obfity – mówi Renata Adamowicz, kierownik Muzeum Bursztynu. – Naukowcy podejrzewają, że mogły to być drzewa araukarii albo grupa drzew iglastych. Ale dlaczego drzewa zaczęły nagle tak obficie żywicować? Hipotez jest wiele, mniej i bardziej prawdopodobnych. Jedni przyczyny upatrują w aktywności wulkanu, inni w szkodniku, jeszcze inni snują podejrzenia o chorobie drzew. Żywica ma właściwości antyseptyczne, może drzewa broniły się przed jakimś zagrożeniem? Niemal na całym świecie jest około 300 odmian żywic, w różnym wieku i kolorze. Znaleziono je na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, lecz niewykluczone, że również i tam kiedyś zostaną odkryte. Rodzaje bursztynów Nasz - bursztyn bałtycki - jest najstarszy, powstał ponad 40 mln lat temu. Występuje głównie wzdłuż południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego: w Danii, Niemczech, Polsce, na półwyspie Sambia w Rosji - tu znajduje się największa na świecie kopalnia bursztynu. Możemy go również spotkać na Litwie (w okolicach Kłajpedy) i Łotwie oraz rzadziej w Szwecji, a także na Ukrainie (na Polesiu Wołyńskim jest kopalnia w okolicach Klesowa) i w okolicach Bitterfeld-Wolfen w Niemczech. Bursztyn sumatrzański – pochodzący z wyspy w Azji Południowo-Wschodniej, w Archipelagu Malajskim – jest stosunkowo młody, jego wiek szacuje się na 17–30 mln lat. Na ekspozycji w Muzeum Bursztynu prezentowany będzie największy okaz na świecie – 68-kilogramowa bryła bursztynu z Sumatry – który wystawiony na działanie promieni UV świeci na… niebiesko. Złoża bursztynu meksykańskiego znajdujące się w południowo-zachodniej części Ameryki Północnej, powstały w epokach oligocenu i miocenu (era kenozoiczna), trwających od 34 do 5 mln lat temu. Największą karierę medialną zrobił bursztyn dominikański, choć przez prawdziwy przypadek - ten rodzaj bursztynu “wystąpił” w „Parku jurajskim” Stevena Spielberga. Ale dane tam podane mijały się z prawdą. Co z tym Spielbergiem? W „Parku jurajskim” z 1993 roku, pierwszym filmie z serii, DNA dinozaurów pozyskano z bursztynów, a dokładnie z ciał owadów zatopionych w żywicy, a żywiących się krwią dinozaurów. – Tyle że inkluzje są w środku puste, więc pozyskanie DNA nie jest możliwe – wizję reżysera demaskuje Renata Adamowicz. – Ciało zalane żywicą traci wodę, wysycha i wypełnia się gazem powstałym w wyniku reakcji chemicznych zachodzących między tkankami a żywicą. Stwardniała wokół zwierzęcia żywica działa jak forma i zachowuje jego pierwotne kształty, dlatego puste ciało się nie zapada. Jeszcze grubszymi nićmi szyta jest ikonografia. – W filmie wykorzystano bursztyn z Dominikany, który ma około 23 milionów lat, a dinozaury żyły około 200 milionów lat temu – dodaje Renata Adamowicz. Największe okazy w kolekcji gdańskiego Muzeum Bursztynu – Naturalne okazy bursztynu znajdowane są dziś w wodzie lub ziemi i mają różnorodne formy – tłumaczy Bartłomiej Kentzer, opiekun kolekcji przyrodniczej Muzeum Bursztynu. - Żywica spływająca z pnia drzewa, a później transportowana przez lodowiec, traciła pierwotny kształt, ulegała zmianom i uszkodzeniom. Najczęściej kawałki bursztynu mają bardzo nieregularne kształty. Często są to fragmenty ukruszone z większej całości. Bryły powyżej jednego kilograma są rzadkie. Największą bryłą w kolekcji Muzeum Bursztynu jest bursztyn wydobyty z ziemi o masie niemal 4,5 kg. Najokazalszą bryłą w polskich kolekcjach muzealnych wyłowioną z morza jest również okaz ze zbiorów Muzeum Bursztynu, o masie niemal 2,8 kg. Rybacy wyłowili go w okolicach Półwyspu Helskiego.

To ważny dzień dla wszystkich, którzy kochają bursztyn. Oto dokładnie 28 czerwca 2022 roku w Gdańsku grupa certyfikowanych ekspertów stanęła przed niezwykłym zadaniem nadzorowania wymogów formalnych uznanych przez Księgę Rekordów Guinnessa. Całe to zamieszanie dotyczyło 68,2-kilogramowego bursztynu z Sumatry.

Jeden z najprostszych i pewnie najstarszych sposobów to zbieranie go na plaży, wyrzuconego przez morze, szczególnie po gwałtownych zimowych sztormach. Znaczne ilości bursztynu spoczywa w osadach na dnie i są wyrzucane na plażę razem z mieszanina glonów, patyków i śmieci. Skuteczna metoda do dziś stosowana w Polsce, to łowienie bursztynu przez wielką sieć przy wzburzonym morzu, kiedy to bryłki toczą się po nie i są od czasu do czasu podrywane przez wodę w górę. Bursztyn występuje nie tylko nad morzem, można go spotkać również nad brzegami jezior, rzek i cieków wodnych - wszędzie tam, gdzie woda mogła go wypłukać z piasków polodowcowych i zgromadzić w większe "gniazda". Wydobywanie bursztynu z gleby Również sama gleba w różnych miejscach może zawierać bursztyn w bardzo dużych ilościach. Wynaleziono metodę wypłukiwania go wprost z ziemi wodą pod ciśnieniem. Uwolniony bursztyn unosi się do góry i można go wyłowić siatką. Istnieją wreszcie również kopalnie, większe i mniejsze, będąceprostymi dołami oszalowanymi deskami, oraz obszerne kopalnie odkrywkowe, miejscami również podziemne. To właśnie z kopalń urobek jest największy. Wydobyta ziemia przemywa się na sitach różnej gęstości. Cenne źródło informacji Obok swych walorów dekoracyjnych i przemysłowych bursztyn stanowi ważne źródło informacji o żywym świecie, który niegdyś istniał, dzięki inkluzjom - pozostałościom roślin i zwierząt zatopionych kiedyś w żywicy spływającej po drzewach. To źródło jest ciągle niedoceniane. Liczące tysiące inkluzji kolekcje zmagazynowane w muzeach świata stanowią tylko cząstkę tego, co wydobywa się każdego roku z ziemi. Do dziś muzea kupują inkluzje w bursztynie przede wszystkim z rąk jubilerów i amatorów, którzy wybierają przecież bryłki największe i najpiękniejsze, te, które zawierają piękną "muszkę" wyraźnie widoczną w przeźroczystym bursztynie. Odpowiednio wysoka jest ich cena. A tymczasem wiadomo, że najliczniejsze inkluzje zawarte są w niepozornych, niewielkich kawałkach bursztynu w różnych kolorach - brunatnych lub złocistych, o wielowarstwowej strukturze, które łatwo się rozpadają na poszczególne blaszki odpowiadające oryginalnym warstwom nacieku żywicznego. Ogromna wartość naukowa Inkluzje w nich zawarte są zwykle słabo widoczne, często w ogóle nie zauważalne gołym okiem. Sam bursztyn jest nieatrakcyjny, łatwo pęka i nie nadaje się do celów jubilerskich - jest więc odrzucany przez bursztyniarzy i trafia do zakładów chemicznych, gdzie bywa przetworzony na kalafonie, werniks lub lakier. W ten właśnie sposób znikają co roku ogromne ilości nierozpoznawalnych inkluzji. A przecież doświadczone oko paleontologa uzbrojone w binokular potrafi wyłowić 5 - 20 inkluzji na 100 przebadanych kawałków takiego uwarstwionego bursztynu. Świadomość wartości naukowej inkluzji w bursztynie rośnie i wraz z nią rosną kolekcje w muzeach świata. Poznaj naszą niezwykłą kolekcję biżuterii z bursztynu z zatopionymi insektami Dowiedz się jak powstają inkluzje Sprawdź naszą ofertę biżuterii z bursztynem w różnych kolorach

Ceny bransoletek z bursztynem w rozpoczynają się już od 100 zł. Kolczyki i wisiorki z bursztynem dostępne są już nawet za kilkadziesiąt złotych. Do niezwykle cenionych i pożądanych należą również bursztyny z insektami. Za bursztynową biżuterię tego typu zapłacić trzeba od kilkuset do kilku tysięcy złotych.

Każda mapa burzowa wyposażona została w legendę, z którą należy się zapoznać, aby dokonać poprawnych odczytów. Wystarczy wejść na naszą stronę a mapa burzowa wyświetli się automatycznie, użytkownik naprawdę nie musi się wysilać przy jej obsłudze. Mapa burzowa nad Polską – Aktualne mapy burzowe Oglądając prognozy pogody możemy dowiedzieć się, że w najbliższych dniach w naszym regionie wystąpią gwałtowne burze. Jednak mijają kolejne dni, a burz jak nie było tak nie ma. Pojawia się pytanie gdzie jest burza? Odpowiedzi na nie próżno szukać w prognozach pogody. Z pomocą przychodzi nasza strona i mapa burzowa. Obsługiwanie mapy burzowej jest banalnie proste. W internecie dostępnych jest wiele radarów, naprawdę jest w czym wybierać. Dla użytkowników dostępne są mapy deszczowe, mapy burzowe, śniegu, wiatru, fal, widoczności, ciśnienia, a także mapy temperatur. Jak już się zdecydujesz i dokonasz wyboru to mapa burzowa Polski, albo mapa burzowa Europy automatycznie zostanie dostosowana i ukaże jedynie wybrane kolory, parametry i jednostki. Możliwe jest wyszukanie konkretnej miejscowości, albo za pomocą przycisków „+” i „-” przybliżenie bądź oddalenie mapy burzowej. Na mapie za pomocą kolorów została oznaczona siła występowania burzy. Monitor burz – przydatne urządzenie dla łowców burz Istnieją dość szerokie grono osób, które określają siebie mianem łowców burz. Osoby te są zafascynowane wyładowaniami atmosferycznymi, które towarzyszom burzom. Wydaje się jakby monitor burz został stworzony właśnie z myślą o nich. Śledzą oni każdy ruch burzy, wszystko po to, aby trafić na jak największą burzę i wiedzieć gdzie i kiedy muszą się pojawić. Mapa wyładowań atmosferycznych jest bardzo przydatna w śledzeniu burz, wiadomo dzięki niej kiedy, w jakim miejscu i z jaką siłą występują wyładowania atmosferyczne. A korzystając dodatkowo z mapy wiatrów są oni w stanie określić, w którym kierunku zmierza burza. Niektórzy obserwatorzy burz, dla których śledzenie i obserwowanie pogody jest ważnym w ich życiu hobby instalują specjalne czujniki, które wykrywają burze. Niekiedy czujniki te instalowane są nawet kilkaset kilometrów od ich miejsca zamieszkania. W oparciu o zgromadzone dane możliwe jest sporządzenie prognozy burz, a w oparciu o nie sporządzana jest mapa burzowa Polski, a także mapa burzowa Europy. W ten właśnie oto sposób sporządzana jest mapa wyładowań atmosferycznych. Zamontowanie takiego czujnika nie jest skomplikowane i może to zrobić każdy. Z całą pewnością działanie takie wspomoże grupę łowców burz. Radarowa mapa Polski Radarowa mapa Polski pozwala na wstępne określenie gdzie w danej chwili znajduje się burza. Do zjawisk atmosferycznych, które wskazują na występowanie warunków burzowych należy zaliczyć: grzmoty wraz z błyskawicami, pioruny, ciemne burzowe chmury, ulewny deszcz oraz grad. Mapa burzowa Polski umożliwia na bieżąco śledzenie gdzie jest burza. Na mapie widoczne jest przemieszczanie się burz nad krajem. Za pomocą kolorowych punktów oznaczane są obszary na jakich pojawiły się wyładowania atmosferyczne. Czerwone punkty to wyładowania doziemne, do których doszło w ciągu ostatnich 15 minut. Innymi kolorami oznaczane są późniejsze wyładowania atmosferyczne nawet do 2 godzin wstecz. Dzięki takiemu oznaczeniu mapa burzowa nad polską dokładnie pokazuje, w którym kierunku przemieszczają się komórki burzowe. Mapy burzowe znajdujące się na naszej stronie zostały wyposażone również w inne dodatkowe animacje. Mapy burzowe są na bieżąco aktualizowane. O wystąpieniu silnych burz można mówić dopiero wtedy, gdy spełniony zostanie przynajmniej jeden z czynników. O burzy pierwszego stopnia można mówić wtedy, gdy spadnie od 15 do 40 mm deszczu, wiatr w porywach będzie osiągał prędkość od 60 do 90 km/h i spadnie grad do 2 cm. O drugim stopniu można mówić, gdy spadnie 41-70 mm deszczu, wiatr osiągnie prędkość 91 – 110 km/h i spadnie grad od 2 do 5 cm. Natomiast o ekstremalnie silnych burzach, czyli burzy trzeciego stopnia można mówić wtedy gdy spadnie ponad 700 mm deszczu, albo wiatr osiągnie prędkość powyżej 110 km/h, bądź też spanie ponad 5 cm gradu. Przez radar meteorologiczny wykorzystywana jest odbiciowość opadu i chmur znajdujących się w stadium opadowym. W ten właśnie sposób możliwe staje się wskazanie obszarów, na których występuje deszcz, śnieg, grad i burze. Radar potrafi wykryć opady, występujące nawet w odległości 200 km. Radarowa mapa Polski składa się z całej sieci radarów, które znajdują się w różnych miastach, ale także w różnych krajach europejskich. Dzięki danym dostarczanym przez wszystkie rady można uzyskać obrazy zbiorcze. Monitor burz intensywność opadów prezentuje za pomocą skali kolorów. Kolorem żółtym oznaczane są obszary, na których występują niezbyt intensywne opady deszczu i śniegu. Z kolei kolory ciemne oznaczają obszary, na których odnotowano intensywne opady, a także kolor ten często określa obszary burzowe, na których występują również opady gradu. Jak widać burze potrafią przybrać naprawdę duże rozmiary, dlatego też warto śledzić mapy burzowe. Satelitarna mapa burz również może być bardzo przydatna, nie można ograniczać się wyłącznie do jednego źródła. Warto korzystać z kilku źródeł i weryfikować zdobywane informacje na bieżąco. Mapa wyładowań atmosferycznych – komórki burzowe Pojedyncze komórki burzowe znajdujące się w różnych stadiach rozwoju łączą się ze sobą tworząc w ten sposób burzę wielokomórkową. Chmurę burzy wielokomórkowej można podzielić na regiony prądów wznoszących i prądów opadających, które oddziela od siebie front porywistych wiatrów. Niekiedy front ten rozciąga się nawet na kilka kilometrów przed chmurą, czemu towarzyszy wzrost prędkości wiatru i ciśnienia atmosferycznego, spadek temperatury powietrza i gwałtowna zmiana kierunku wiatru. Na burzę wielokomórkową składają się pojedyncze komórki burzowe, które przechodzą przez kolejne stadia rozwoju chmury burzowej, w efekcie czego burze wielokomórkowe zyskują znacznie większą siłę niż pojedyncze komórki burzowe. Burze wielokomórkowe mogą trwać nawet kilka godzin. Zjawiska te są niezwykle niebezpieczne, dlatego też warto wyposażyć się w mapy burzowe. Dzięki monitorowaniu burz będzie można się lepiej przygotować na jej przybycie, albo po prostu będzie można ją ominąć. Mapy burzowe w obecnym świecie są bardzo przydatnym narzędziem, zarówno dla zwykłych ludzi jak i profesjonalistów, którzy w porę mogą wydać ostrzeżenie i tym samym uratować nie jednego człowieka. Gdzie jest deszcz? Mapa deszczu online Satelitarna mapa burz Satelity pogodowe zajmują się śledzeniem z kosmosu tego w jaki sposób się tworzą i przemieszczają układy chmur. Satelity okołobiegunowe przemieszczają się po orbitach nieopodal biegunów ziemskich, dość nisko, bo na wysokości 700-900 km nad Ziemią. Satelity okołobiegunowe nad danym obszarem przelatują jedynie dwa razy na dobę, więc nie mają one możliwości ciągłego śledzenia pogody w jednym konkretnym miejscu. Satelitarna mapa burz tworzona jest dzięki zdjęciom satelitarnym wykonywanym w paśmie podczerwieni i w świetle widzialnym. Pierwszy typ zdjęć rejestruje promieniowanie cieplne Ziemi i chmur co pozwala na śledzenie rozwoju pogody przez 24 godziny na dobę. Im jaśniejsza chmura tym niższa temperatura jej wierzchołków – chmura sięga do wyższych, ale zimniejszych warstw atmosfery. W przeciwieństwie do zdjęć w podczerwieni, zdjęcia w świetle widzialnym przedstawiają obrazy, które są bardzo zbliżone do obrazów widzianych ludzkim okiem. Oznacza to, że są one dostępne wyłącznie w ciągu dnia, a wykonywane zdjęcia są czarno-białe. Aby zdjęcia były bardziej czytelne obszary wolne od chmur są kolorowane.

W Polsce nie można jednak po prostu wybrać się w pole w poszukiwaniu skrzyni pełnej monet czy biżuterii. Na zdjęciu: moneta wykopana w czasie badań archeologicznych w grodzie w Końskowoli. Wróć do artykułu